20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1903

Με κύρια ενέργεια στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας αρχίζει με το πρώτο φως της ημέρας η εξέγερση των Τσετών ανταρτών της ΕΜΕΟ, του βουλγαρικού κομιτάτου, εναντίον των Τούρκων, γνωστή ως επανάσταση της Ημέρας του Προφήτου Ηλία (Ηλί Ντεν). Στόχος των κομιτατζήδων: Να αποφεύγεται η σύγκρουση με ισχυρές τουρκικές δυνάμεις (γι΄ αυτό και η επιλογή της Δ. Μακεδονίας) και η διενέργεια δολιοφθορών σε γέφυρες, σιδηρογραμμές κ. λπ. και πυρπόληση αποθηκών μπέηδων.
Η τουρκική απάντηση στις δολιοφθορές ήταν αυτό που επεδίωκαν οι κομιτατζήδες: πλήρωναν Έλληνες χωρικοί, που δεν είχαν σχέση με την εξέγερση. Συνολικά καταστράφηκαν 22 χωριά (ολοκληρωτικά) 120 με πολλές ζημίες, 50.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι, ενώ σκοτώθηκαν 2.000. Λιγοστές και πολλές φορές ανακριβείς οι πληροφορίες των αθηναϊκών εφημερίδων, στις ειδήσεις που δημοσίευαν. Πολλές προέρχονταν από τη Θεσσαλονίκη, αλλά μέσω... Βιέννης! Στη δε Βιέννη τα τηλεγραφήματα προέρχονταν από τη... Θεσσαλονίκη! Και βεβαίως αναφέρονταν σε γεγονότα που είχαν συμβεί μέρες πριν. Όλα όμως τα τηλεγραφήματα μιλούσαν για φρικαλεότητες των Βουλγάρων ληστανταρτών και για απεχθή κακουργήματα.
Για να πάρει μια ιδέα ο αναγνώστης παραθέτουμε ένα τηλεγράφημα του ΕΜΠΡΟΣ στις 30 Ιουλίου:
< ΒΙΕΝΝΗ, Τρίτη μεσονύκτιον.- Τα κακουργήματα εις τα οποία προβαίνουσι οι Βούλγαροι λησταντάρται εισί φρικώδη. Διαπράττονται τοιαύτα αίσχη και τόσον απάνθρωποι δολοφονίαι, οποίας πρώτην φοράν τώρα θα αναγράψη η ιστορία. Οικογένειαι Χριστιανικαί και Οθωμανικαί κατασφάζονται. Οι επαναστάται ηνάγκασαν εν τη επαρχία Μοναστηρίου εβδομηκοντούτη γέροντα να πυροβολήση εναντίον των δύο υιών του. Ο γέρων ηρνήθη. Οι επαναστάται τότε απέκοψαν τας χείρας του, ενώπιον δε αυτού απεκεφάλισαν τους δύο υιούς του. Ο γέρων, όστις επέζησε μετά την αποκοπήν των χειρών, εξέπνευσεν ευθύς ως είδεν αποκεφαλιζομένους τους υιούς του. Το αποτρόπαιον κακούργημα διεπράχθη, διότι οι δύο υιοί του γέροντος ηρνήθησαν κληθέντες να μετάσχωσι της Βουλγαρικής συμμορίας.> 
Άλλη πληροφορία του ΕΜΠΡΟΣ, που είχε ληφθεί εμμέσως, ανέφερε ότι βουλγαρική εκατονταμελής συμμορία ανετίναξε στο 177ο χιλιόμετρο την αμαξοστοιχία Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινουπόλεως, που μετέφερε τουρκικό στρατό. Στα θύματα της εξέγερσης περιλαμβάνεται και ο Ρώσος πρόξενος των Βιτωλίων (Μοναστήρι) Ροσκόφσκι, που τον σκότωσε ένας Τούρκος χωροφύλακας, με τη δικαιολογίοα ότι ο πρόξενος υποκίνησε την επανάσταση και συνέπραττε με τους Βουλγάρους. Μετά τις ρωσικές διαμαρτυρίες ο χωροφύλακας δικάστηκε από στρατοδικείο, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε την επομένη.
Τέλος στην περιοχή της Φλώρινας μονάδα του αυτοκρατορικού (τουρκικού) στρατού συγκρούστηκε με ισχυρό σώμα ληστανταρτών. Οι Βούλγαροι σχεδόν αποδεκατίστηκαν. Περίπου 20 από αυτούς κατέφυγαν σε υδρόμυλο, τον οποίο πυρπόλησαν οι Τούρκοι και τους έκαψαν ζωντανούς. Από το ΕΜΠΡΟΣ της 27ης Ιουλίου αντιγράφουμε τη φωτογραφία των αρχηγών του Βουλγαρικού κινήματος, την οποία παραθέτουμε.