ΓΙΑΤΙ
ΤΟ ΙΛΙΝΤΕΝ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΑΝΩΝ
ΣΗΜΑΙΝΕΙ
«ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»
Τι
είναι η γιορτή του Ίλιντεν και γιατί
συνδέεται άρρηκτα με το
πάθος
των Σκοπιανών για προσεταιρισμό της
Μακεδονίας
Του
Παναγιώτη Σαββίδη
Ενα
απλό γκουγκλάρισμα είναι αρκετό για να
αντιληφθεί και ο πλέον αμαθής πως το
περιβόητο Ίλιντεν αποτελεί την επιτομή
της ιδεολογίας των γειτόνων περί..
«Μεγάλης Μακεδονίας» έως τον Όλυμπο
και τη Χαλκιδική. Η μη άμεση απόρριψη
της πρότασης «ίλιντένσκα Μακεντόνιγια»
από την κυβέρνηση δημιουργεί ερωτηματικά
και σίγουρα μαρτυρά ερασιτεχνισμό, αφού
πιθανή αποδοχή της θα οδηγούσε αυτομάτως
στην ακύρωση των πάγιων ελληνικών θέσεων
περί αλυτρωτισμού, επικυρώνοντας
ταυτόχρονα το σκοπιανό ιδεολόγημα του
«μακεδονισμού»,
Κόκκινες
σημαίες με τον Ηλιο της Βεργίνας,
εμβατήρια και χάρτες της «Μεγάλης
Μακεδονίας», έφιπποι κομιτατζήδες,
ακόμη και στρατιώτες-μαϊμού του... Μεγάλου
Αλεξάνδρου, συνθέτουν το σκηνικό του
εορτασμού του λεγάμενου Ίλιντεν. Η
εξέγερση του Ίλιντεν για τους Σκοπιανούς
είναι ουσιαστικά ό,τι η Επανάσταση του
1821 για τους Ελληνες και τιμάται κάθε
χρόνο στις 2 Αυγούστου ως εθνική επέτειος
και αργία.
Πρόκειται
για μια εξέγερση, η επίσημη ελληνική
ιστοριογραφία τη χαρακτηρίζει
«ψευδο-επανάσταση», που οργανώθηκε το
1903 από τη βουλγαρική οργάνωση «Εσωτερική
Μακεδονο-Αδριανουπολιτική Επαναστατική
Οργάνωση» (ΕΜΕΟ) με στόχο την αυτονόμηση
των τριών οθωμανικών βιλαετίων
(Θεσσαλονίκης, Μοναστηριού και
Κοσσυφοπεδίου) που εκτείνονταν στον
γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας. Η
αυτονόμηση θα ήταν ουσιαστικά το πρώτο
βήμα για την ενσωμάτωση στη συνέχεια
της περιοχής στη Βουλγαρία, στο αντίστοιχο
προηγούμενο της Αυτόνομης Ανατολικής
Ρωμυλίας το 1885.
«Αυτόνομη
Μακεδονια» και στο βάθος «Μεγάλη
Βουλγαρία»
Η
εξέγερση του Ιλιντεν ξέσπασε σπς
20/7/1903, ανήμερα της γιορτής του Προφήτη
Ηλία, απ’ όπου φέρει και το όνομά της.
Η ΕΜΕΟ, που είχε ιδρυθεί το 1897 από
Βούλγαρους της Μακεδονίας και της
Θράκης, οργάνωσε το κίνημα με κεντρικό
σύνθημα «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες»,
απευθυνόμενη κυρίως στους Βούλγαρους
αλλά και στους σλαβόφωνους και βλαχόφωνους
πατριαρχικούς. Οι επαναστάτες κομιτατζήδες
εξουδετέρωσαν σχετικά εύκολα τη μικρή
τουρκική φρουρά του Κρουσόβου και στη
συνέχεια στράφηκαν κατά του πολυάριθμου
ελληνικού στοιχείου της πόλης, με φόνους
και λεηλασίες περιουσιών, προκειμένου
να τους αναγκάσουν να τους ακολουθήσουν.
Η περιοχή του Κρουσόβου ανακηρύχτηκε
από τους αντάρτες ανεξάρτητο κράτος, η
λεγόμενη Δημοκρατία του Κρουσόβου, με
αρχηγό το ηγετικό στέλεχος της ΕΜΕΟ
Νίκολα Καρεφ, που θεωρείται και εθνικός
ήρωας των Βουλγάρων.
Η
Ελλάδα, που την εποχή εκείνη τα σύνορά
της έφταναν έως τη Μελούνα της Λάρισας,
ανπμετώπισε από την πρώτη στιγμή αρνητικά
την βουλγαροκίνητη εξέγερση στο Κρούσοβο,
διαβλέποντας πως πίσω από τις υποσχέσεις
περί «αυτόνομης» Μακεδονίας των
επαναστατών κρύβονταν σχέδια για τη
Μεγάλη Βουλγαρία της Συνθήκης του Αγίου
Στεφάνου (1878).
Η
Δημοκρατία του Κρουσόβου είχε ζωή μόλις
12 μέρες, αφού ισχυρές οθωμανικές
στρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλαν στην
πόλη και κατάπνιξαν στο αίμα την εξέγερση,
με τους ελληνόβλαχους της πόλης να
πληρώνουν άδικα βαρύ τίμημα. Η αποτυχία
της εξέγερσης προκάλεσε εμφύλια διαμάχη
στους κόλπους της ΕΜΕΟ, με τις δύο
παρατάξεις, τους «σεντραλιστές», που
είχαν ταχθεί υπέρ ενός αυτόνομου
μακεδονικού κράτους, και τους «βερχοβιστές»,
που επιζητούσαν την προσάρτηση της
περιοχής στη Μακεδονία, να καταφεύγουν
σε ένα πογκρόμ αλληλοεξόντωσης.
Η
εξέγερση του Ίλιντεν, ωστόσο, αφύπνισε
τη μικρή τότε Ελλάδα, που αποφάσισε να
κινηθεί δραστικά ώστε να αποσοβηθεί ο
κίνδυνος αφανισμού του ελληνικού
στοιχείου στη Μακεδονία. Τον Φεβρουάριο
του 1904 στρατιωτικό κλιμάκιο, ανάμεσά
τους και ο ανθυπολοχαγός Παύλος Μελάς,
εισχωρούσε μυστικά στη Μακεδονία,
σηματοδοτώντας ουσιαστικά την ένοπλη
φάση του Μακεδονικού Αγώνα έως και το
1908, ο οποίος σε συνδυασμό με τους
Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913 οδήγησε
στην απελευθέρωση και την ενσωμάτωση
της Μακεδονίας στον εθνικό κορμό.
Η
Διακήρυξη του Κρουσόβου και το Σύνταγμα
των Σκοπίων
Ο
στόχος των επαναστατών του Κρουσόβου
διαφαίνεται ξεκάθαρα στο μανιφέστο που
εξέδωσαν αμέσως μετά την κατάληψη της
πόλης, στις 20/7/1903. «Η Μακεδονία είναι
η κοινή μας μάνα και
φωνάζει για βοήθεια» αναφέρει, μεταξύ
άλλων, η διακήρυξη της Ανώτατης Διοίκησης
των Επαναστατών του Κρουσόβου, ζητώντας
από τον τοπικό πληθυσμό των βιλαετίων
Θεσσαλονίκης, Μοναστηριού και
Κοσσυφοπεδίου, ανεξαρτήτως εθνικότητας
και θρησκεύματος να τους ακολουθήσει
«κάτω από τη σημαία της Αυτόνομης
Μακεδονίας» στην εξέγερση κατά των
Οθοιμανών. Η διακήρυξη ξεκινάει με το
σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος», που
ακούστηκε 82 χρόνια νωρίτερα κατά την
Ελληνική Επανάστασητου 1821. Οι επαναστάτες
ζητούν και από τους Τούρκους και τους
Αλβανούς να ενωθούν μαζί τους κατά της
«αυτοκρατορικής τυραννίας», λέγοντάς
τους να μη στρέψουν τα όπλα τους κατά
των εξεγερμένων, ενώ η διακήρυξη καταλήγει
με το «Ζήτω!Για μια Αυτόνομη Μακεδονία».
Σήμερα
η εξέγερση του Ιλιντεν αντιπροσωπεύει
το σκοπιανό ιδεολόγημα της ενοποίησης
ολόκληρης τηδ γεωγραφικής Μακεδονίας
σε ένα ενιαίο κράτος, συμπεριλαμβάνοντας
και περιοχές που ανήκουν στην Ελλάδα,
στη Βουλγαρία, ακόμη και στην Αλβανία.
Τα Σκόπια θεωρούν την εξέγερση του
Ιλιντεν επέτειο «γένεσης του “μακεδονικού”
έθνους», με τις αλυτρωτικές παρακαταθήκες
του να αποτελούν σημείο αναφοράς στο
Σύνταγμα της χώραδ.
Οι
αλυτρωτικές αναφορές στο Σύνταγμα
Χαρακτηριστικά
είναι τα όσα αναφέρονται στο προοίμιο
του σκοπιανού Συντάγματος και για τα
οποία, όπως ήταν γνωστό μέχρι πρότινος,
επίσημη θέση της Ελλάδας ήταν είτε η
αφαίρεσή τους είτε ή τροποποίησή τους,
χαρακτηρίζοντάς τα αλυτρωτικές αναφορές.
«Οι πολίτες της Δημοκρατίας της
Μακεδονίας, ο μακεδονικός λαός καθώς
και οι πολίτες που ζουν εντός τον συνόρων
της, και είναι μέλη του αλβανικού,
του τουρκικού, τον βλάχικου, του
σέρβικου, του ρομανί, τον βοσνιακού
λαού και άλλων παίρνουν την ευθύνη για
το παρόν και το μέλλον της πατρογονικής
γης, γνωρίζοντας και ευγνωμονώντας τους
προγόνους για τις θυσίες και την αφοσίωσή
τους στον αγώνα τους για τη δημιουργία
ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου
κράτους της Μακεδονίας και υπεύθυνοι
για τις μελλοντικές γενεές να διατηρήσουν
και να αναπτύξουν ό,τι είναι πολύτιμο
από την πλούσια πολιτιστική
κληρονομιά και τη συνύπαρξη εντός της
Μακεδονίας, τα ίσα δικαιώματα και
υποχρεώσεις έναντι του
κοινού καλού -Δημοκρατίας της Μακεδονίας-
σύμφωνα με την τταράδοση της Δημοκρατίας
τον Κρουσόβου και τις αποφάσεις
της Αντιφασιστικής
Λαϊκής Απελευθερωτικής Συνέλευσης
της Μακεδονίας (ASNOM)
και το δημοψήφισμα της 8ης Σεπτεμβρίου,
1991, αποφάσισαν να συστήσουν τη Δημοκρατία
της Μακεδονίας ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο
κράτος», αναφέρει
συγκεκριμένα το προοίμιο του Συντάγματος.
«Μετά
από 60 ολόκληρα χρόνια το κράτος των
Σκοπίων διεκήρυσσε στο προοίμιο
του Συντάγματος του ότι “η Δημοκρατία
της Μακεδονίας είναι η συνέχεια της
Δημοκρατίας του Κρουσόβου”.
Ακόμη ισχυρίζεται ότι την Εξέγερση του
Ιλιντεν έκανε το “Μακεδονικό έθνος”.
Η απάτη είναι αυταπόδεικτη, αλλά καλά
κρατεί. Από το Κρούσοβο κατάγονταν,
μεταξύ άλλων, οι καθηγητές Αλέξανδρος
Σβώλος και Κων.Α Βαβούσκος, επί
τριάντα χρόνια πρόεδρος της Εταιρείας
Μακεδονικών Σπουδών, δεκάδες επιφανείς
Θεσσαλονικείς και η εκ πατρός γιαγιά
του σημερινού δημάρχου Θεσσαλονίκης
Γιάννη Στ. Μπουτάρη, το γένος
Νησιώτη. Από το Μοναστήρι ο σημερινός
Πρύτανις του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Περικλής Μήτκας, εκατοντάδες άλλοι
διαπρεπείς και η Αλίκη Ωρολογά, που
χάρισε στην πόλη το Τελόγλειο Ιδρυμα»,
αναφέρει σε σχετικό του άρθρο ο
δημοσιογράφος, συγγραφέας και πρώην
πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών
Σπουδών Νίκος Μέρτζος, επισημαίνοντας
τις σχέσεις του Ελληνισμού με το Κρούσοβο.
Σήμερα
στα σχολικά βιβλία ιστορίας των Σκοπίων,
η λεγόμενη εξέγερση του Ιλιντεν
παρουσιάζεται ως προσπάθεια των
«Μακεδόνων» να αποτινάξουν τον οθωμανικό
ζυγό με στόχο τη δημιουργία αυτόνομου
μακεδονικού κρότους. Σχετικοί χάρτες
παρουσιάζουν στους μαθητές τις εστίες
«εξέγερσης» που περιλαμβάνουν και
πολλές περιοχές της σημερινής βόρειας
Ελλάδας, ενώ αποτυπώνονται τα «γεωγραφικά
και εθνοτικά» σύνορα της χώρας τους που
φτάνουν έως τον Ολυμπο.
Για
τους Σκοπιανούς του εξωτερικού το
Ιλιντεν θεωρείται κορυφαία έκφραση του
πόθου και του αγώνα των «Μακεντόνετ»»
για ελεύθερη και ανεξάρτητη Μακεδονία.
Η λεγάμενη «United ‘Mecedonian’
Diaspora», η ισχυρότερη οργάνωση»
Σκοπιανών των ΗΠΑ, Αυστραλίας και Καναδά,
αναφέρει προκλητικά στην επίσημη
ιστοσελίδα της: «Συνεχίζουμε να
προωθούμε μια δημοκρατική και κυρίαρχη
Μακεδονία για την οποία πολέμησαν οι
επαναστάτες του Ιλιντεν».
Η
κυβέρνηση των Σκοπίων επιμένει στην
πρόταση «Ιλιντένσκα Μακεντόνιγια», που
κατέθεσε προς την Αθήνα, για λύση της
μακροχρόνιας διαφοράς για την ονομασία,
με τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ, ετπχειρώντας
να υποτιμήσει τη νοημοσύνη της ελληνικής
πλευράς, να υποστηρίζει προκλητικά πως
πρόκειται για μία πρόταση που «έχει
χρονικό προσδιορισμό και δεν περιλαμβάνει
καμία εδαφική βλέψη έναντι των γειτόνων
της χώρας μας».
Ο αλυτρωτισμός του Γκρούεφσκι και το Ίλιντεν
Η
φωτογραφία που τραβήχτηκε τον Φεβρουάριο
του 2008 απεικονίζει τον τέως πρωθυπουργό
της FYROM Νίκολα Γκρουέφσκι
να καταθέτει στεφάνι στον τάφο του
Γκεόργκι Ντόλτσεφ στα Σκόπια. Ο Ντόλτσεφ
σκοτώθηκε το 1903 στις Καρυές Σερρών, που
τότε ονομάζονταν Μπάνιτσα, ενώ προετοίμαζε
την εξέγερση του Ιλιντεν, Θεωρείται
Σλαβομακεδόνας αυτονομιστής, λατρεύεται
ως εθνικός ήρωας στα Σκόπια και το
όνομά
του αναφέρεται στον εθνικό ύμνο της
ΠΓΔΜ. Ντόλτσεφ και Ιλιντεν είναι έννοιες
συνώνυμες για τους Σκοπιανούς, που
ταυτίζουν τη μνήμη του επαναστάτη που
σκοτώθηκε το 1903 με τα όνειρα για μια
μεγάλη «Μακεδονία» που θα φτάνει μέχρι
το Αιγαίο, (όπως φαίνεται και στον χάρτη
πάνω από το κεφάλι του Γκρουέφσκι)
περιλαμβάνοντας τη Θεσσαλονίκη και
μεγάλα τμήματα της Βόρειας Ελλάδας.
Αυτό αναφερόταν σε
προφητική
καταχώρηση του Συμβουλίου Απόδημου
Ελληνισμού, η οποία δημοσιεύτηκε στις
2 Απριλίου του 2008 -την ημέρα που ξεκινούσε
η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι-
σε μεγάλες ξένες εφημερίδες. Κι όμως,
αυτό κάποιοι δεν το γνώριζαν και προσφάτως
δέχτηκαν να συζητήσουν την ονομασία
«Μακεδονία του Ιλιντεν». σαν έναν δήθεν
έντιμο συμβιβασμό...
ΠΗΓΗ:
Εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, 27 Μαϊου 2018
