ΜΑΘΙΟΥ
ΝΙΜΙΤΣ:
«Κάθε
συζήτηση για αλλαγή συνόρων
στα
Βαλκάνια είναι πάντα επικίνδυνη»
Συνέντευξη
στον ΘΑΝΑΣΗ Κ. ΤΣΙΤΣΑ
«Μια
συμφωνία για τη συνταγματική ονομασία
της ΠΓΔΜ θα είναι το κλειδί για να λυθούν
πολλά προβλήματα στα Βαλκάνια», τονίζει
ο μεσολαβητής του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς,
που στην πρώτη του συνέντευξη στον
απόηχο των δραματικών επεισοδίων στο
Κοινοβούλιο των Σκοπιών τον περασμένο
μήνα προειδοποιεί ότι «κάθε συζήτηση
που γίνεται για αλλαγή συνόρων στα
Βαλκάνια είναι επικίνδυνη». Ο Αμερικανός
διπλωμάτης ο οποίος εμπλέκεται στις
διαπραγματεύσεις για τη λύση της
ονομασίας της ΠΓΔΜ από το 1994, ασκεί
δριμεία κριτική στις αλυτρωτικές
κινήσεις εθνικιστών της περιοχής και
καλεί τον αλβανόφωνο πληθυσμό των
Σκοπιών να δηλώσει πίστη στο κράτος και
να εργαστεί για μια δημοκρατική λύση
στα προβλήματά του.
Ο
κ. Νίμιτς αποκαλύπτει επίσης ότι η
κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει διαφοροποιηθεί
για το Σκοπιανό και στέλνει μήνυμα πως
όταν σχηματιστεί κυβέρνηση στο γειτονικό
κρατίδιο, η επίλυση της συνταγματικής
ονομασίας θα πρέπει να βρίσκεται ψηλά
στην ατζέντα της.
■ Η
πολιτική αστάθεια στα Σκόπια δημιούργησε
και πάλι ένα κλίμα εμφυλίου πολέμου στη
χώρα. Είναι πιθανή μια τέτοια εξέλιξη
στο μέλλον και τι θα σήμαινε αυτό για
τα Βαλκάνια;
Δεν
περίμενα αυτές τις εξελίξεις. Ημουν
πραγματικά πολύ απογοητευμένος και
συγκλονισμένος. Είναι μια χώρα που
εργάστηκε πολύ σκληρά για να γίνει ένα
σύγχρονο και δημοκρατικό κράτος. Δεν
νομίζω ότι θα υπάρξει εμφύλιος πόλεμος.
Στα Βαλκάνια πρέπει κανείς πάντα να
ανησυχεί για τις δύσκολες καταστάσεις
αλλά ελπίζω ότι η ηγεσία της χώρας θα
είναι ώριμη και μέσα από τις συνταγματικές
διαδικασίες να σχηματίσει μια κυβέρνηση.
Τα Βαλκάνια σήμερα βρίσκονται σε μια
ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο. Η εντολή
που έχω για το θέμα της ονομασίας της
ΠΓΔΜ, που δεν το έχουν ξεχάσει
οι λαοί, αλλά έχει υποβαθμιστεί, είναι
το κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα για
να λυθούν και άλλα επίμαχα προβλήματα
της περιοχής. Είναι σημαντικό αυτό
να το σκεφτούμε.
■ Για
σχεδόν δύο δεκαετίες, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε.
δεν κατάφεραν να συμβιβάσουν τις διαφορές
μεταξύ των πολιτικών κομμάτων στην
ΠΓΔΜ. Τι θα έπρεπε να γίνει με βάση την
εμπειρία σας;
Ενα
πράγμα που έχω μάθει εδώ και πολλά χρόνια
είναι ότι οι ξένοι δεν είναι πολύ καλοί
στο να συνεργάζονται με πολιτικά κόμματα
σε οποιαδήποτε χώρα. Προσπαθούν να
βοηθήσουν μερικές φορές αλλά συνήθως
καταλήγουν να μην είναι πολύ χρήσιμοι.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ΗΠΑ νομίζω ότι
προσπάθησαν να βοηθήσουν την κατάσταση.
Ο λαός είναι που πρέπει να επιμείνει οι
πολιτικοί τους ηγέτες να πράξουν το
σωστό. Είναι λάθος να αναζητούν βοήθεια
από το εξωτερικό. Αυτή είναι μια από τις
ανησυχίες μου για τα Βαλκάνια, ότι δηλαδή
εδώ και πολλούς αιώνες πάντα απευθύνονται
σε ξένους για να λύσουν τα προβλήματα
της περιοχής. Ηρθε η ώρα για τους λαούς
των Βαλκανίων να λύσουν τα δικά τους
προβλήματα. Το θέμα της ονομασίας της
ΠΓΔΜ είναι ένα καλό παράδειγμα.
■ Οι
κινήσεις εθνικιστικών κύκλων για μια
«Μεγάλη Αλβανία» απειλούν τη σταθερότητα
της ΠΓΔΜ και των Βαλκανίων;
Κάθε
συζήτηση για αλλαγή συνόρων, κυρίως στα
Βαλκάνια, είναι πάντα επικίνδυνη, γιατί
γνωρίζουμε από την Ιστορία ότι αυτό
οδηγεί σε δολοφονίες, σε διάλυση χωρών
και κοινωνιών και εν συνεχεία σε
ανταγωνισμό 30-40 ετών, που συχνά καταλήγει
σε μια άλλη κρίση. Συζήτηση για οτιδήποτε
μεγαλύτερο, συμπεριλαμβανομένης μιας
μεγαλύτερης Αλβανίας, είναι λάθος. Τα
σύνορα πρέπει να παραμείνουν εκεί που
είναι και νομίζω ότι αυτό που αποκαλούμε
ΠΓΔΜ είναι ένα κράτος μέλος των Ηνωμένων
Εθνών, αναγνωρισμένο ως κρατική οντότητα
από όλους τους γείτονες. Πρέπει, λοιπόν,
να επεξεργαστούν τα ζητήματά τους ως
πολυεθνικό κράτος. Οι πολίτες όλων των
εθνοτήτων, συμπεριλαμβανομένης και της
αλβανικής εθνότητας σε αυτό το κράτος
πρέπει να είναι πιστά μέλη, πολίτες
αυτού του κράτους και να εργαστούν για
μια δημοκρατική λύση στα προβλήματά
τους.
■ Με
δεδομένη την πολιτική αστάθεια στην
ΠΓΔΜ, μήπως ήρθε η ώρα οι σλαβόφωνοι της
χώρας να προχωρήσουν στον μεγάλο
συμβιβασμό με την Ελλάδα για το θέμα
της ονομασίας ώστε να ενταχθούν στην
Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ και να υπάρξει άμεσα μια
σταθερότητα;
Το
θέμα της ονομασίας θα έπρεπε να έχει
λυθεί. Και μπορεί να λυθεί εάν οι δύο
χώρες και οι ηγέτες τους λάβουν την
υποστήριξη του λαού τους επεξεργαστούν
κάτι που είναι λογικό, που να διατηρεί
την αξιοπρέπεια και των δύο χωρών, την
ταυτότητα και των δύο χωρών, την ιστορική
αίσθηση και των δύο χωρών. Νομίζω ότι
υπάρχουν λύσεις. Η ευρωατλαντική διάσταση
είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι, διότι
ανοίγει τις πόρτες στην ΠΓΔΜ να εισέλθει
γρήγορα στο ΝΑΤΟ, να εισέλθει στην Ε.Ε.
Αλλά πέρα από αυτό είναι σημαντικό,
επειδή οι δύο γείτονες πρέπει να ζήσουν
μαζί. Τόσο στην Αθήνα όσο και στα Σκόπια
θα πρέπει να υπάρξει φρέσκια και
δημιουργική σκέψη για την επίλυση αυτού
του προβλήματος. Οταν σχηματιστεί
κυβέρνηση στα Σκόπια, το ζήτημα της
ονομασίας θα πρέπει να είναι ψηλά στην
ατζέντα.
■ Εχετε
επαφή με την κυβέρνηση Τραμπ γι' αυτό
το θέμα;
Η
απάντηση είναι ναι, καθώς είμαι σε επαφή
με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Εχω επαφές και
βρίσκω την αμερικανική πολιτική
αντίστοιχη με εκείνη στο παρελθόν. Δεν
αποτελεί μια από τις προτεραιότητές
τους δεν είναι στη λίστα των προτεραιοτήτων
τους. Υπάρχει μια ανησυχία για την
κατάσταση και για τα επεισόδια που
έγιναν στο Κοινοβούλιο, όπως και για
την ανάγκη να αποκτήσουν μια κυβέρνηση
και να συνεχίσουν να συζητούν το ζήτημα
της συνταγματικής ονομασίας.
■ Εχετε
εμπλακεί στη διαφωνία για την ονομασία
για πάνω από δύο δεκαετίες. Πότε χάθηκε
η ευκαιρία να βρεθεί λύση και για τις
δύο πλευρές;
Νομίζω
ότι ίσως κάναμε ένα λάθος την ώρα της
ενδιάμεσης συμφωνίας. Επρεπε να
εξαντλήσουμε τις πιθανότητες να το
επιλύσουμε. Αλλά εκείνη τη στιγμή θυμάστε
ότι υπήρξαν διάφορες κινήσεις από τη
μεριά της Ελλάδας που έκαναν τη ζωή πολύ
δύσκολη στην ΠΓΔΜ, συμπεριλαμβανομένου
και του οικονομικού εμπάργκο, και η
κατάσταση ήταν πολύ τεταμένη. Τόσο ο
Ανδρέας Παπανδρέου όσο και ο Πρόεδρος
Γκλιγκόροφ δεν ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν
στο θέμα. Και ο Σάιρους Βανς και άλλοι,
ανάμεσά τους κι εγώ, το αναγνώρισαν και
σκέφτηκαν ότι μια προσωρινή συμφωνία
θα ήταν καλύτερη. Αυτό ήταν η μια ευκαιρία.
Υπήρξαν στιγμές που έκανα κάποιες
προτάσεις όταν υπουργός Εξωτερικών
ήταν ο Πέτρος Μολυβιάτης που η ελληνική
πλευρά τις βρήκε ενδιαφέρουσες. Δεν θα
έλεγα ότι η ελληνική πλευρά τις δέχτηκε,
αλλά έδειξε ενδιαφέρον. Στα Σκόπια δεν
ήταν ιδιαίτερα πρόθυμοι να μιλήσουν,
εν μέρει, λόγω των εσωτερικών τους
πολιτικών ζητημάτων. Νομίζω, όμως ότι
ήταν απογοητευτικό ότι και ο διάλογος
μεταξύ Γιώργου Παπανδρέου και Νίκολα
Γκρούεφσκι δεν προχώρησε παραπάνω.
Είχαν αρκετές συζητήσεις αλλά ήταν
γρήγορες συζητήσεις και ποτέ δεν το
πίεσαν μέχρι τέλους. Δεν είμαι σίγουρος
ότι ήταν έτοιμοι να επιτύχουν λύσεις
αλλά τουλάχιστον άρχισαν να έχουν
σοβαρές συζητήσεις κατά τη διάρκεια
εκείνης της περιόδου.
■ Σκοπεύετε
να επιστρέψετε στην
περιοχή και να σχεδιάσετε έναν γύρο
συναντήσεων με τις δύο πλευρές;
Θα
ήθελα να το κάνω αυτό. Εχω να πάω πολύ
καιρό. Μίλησα γι' αυτό με τον υπουργό
Εξωτερικών κ. Κοτζιά και μου είπε ότι
είμαι πάντα ευπρόσδεκτος στην Αθήνα.
Περιμένω να σχηματιστεί κυβέρνηση στο
Σκόπια και να ξεκινήσουμε σοβαρές
συζητήσεις.
ΠΗΓΗ:
Εφημερίδα Real news,
28/5/2017
