Κατά της Ελλάδας η απόφαση
της Χάγης για την ΠΓΔΜ
Το Διεθνές Δικαστήριο δέχτηκε την προσφυγή των Σκοπίων
για παραβίαση του άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας.
ΧΑΓΗ, 5 Δεκέμβρη 2011.
«Το Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔ), το κεντρικό δικαιοδοτικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών, δημοσίευσε σήμερα την Απόφασή του για την υπόθεση που αφορά την εφαρμογή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας της 13ης Σεπτεμβρίου 1995 (πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας κατά της Ελλάδας).
Σε αυτή την Απόφαση, η οποία είναι τελική, χωρίς δικαίωμα έφεσης και δεσμευτική για τους Διαδίκους, το Δικαστήριο:
1) κρίνει με δεκατέσσερις ψήφους έναντι δύο, ότι έχει δικαιοδοσία να κρίνει την Προσφυγή που κατέθεσε η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας την 17η Νοέμβρη 2008 και ότι αυτή η Προσφυγή είναι παραδεκτή.
2) κρίνει με δεκαπέντε ψήφους έναντι μιας, ότι η Ελληνική Δημοκρατία, προβάλλοντας ένσταση για την εισδοχή της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ παραβίασε την υποχρέωσή της κατά το Άρθρο 11 παρ. 1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας της 13ης Σεπτεμβρίου 1995.
3) απορρίπτει, με δεκαπέντε ψήφους έναντι μιας, όλες τις άλλες αιτήσεις της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας
I. Υπόβαθρο πραγματικών περιστατικών στην υπόθεση
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι την 17η Νοεμβρίου 2008, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (εφεξής: η "Προσφεύγουσα") υπέβαλε στην Γραμματεία του Δικαστηρίου μια Προσφυγή για την έναρξη διαδικασιών εναντίον της Ελληνικής Δημοκρατίας (εφεξής: "η καθ ης η προσφυγή") αναφορικά με την διαφορά που αφορούσε την ερμηνεία και εφαρμογή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας της 13ης Σεπτέμβρη 1995 (εφεξής: η "Ενδιάμεση Συμφωνία"). Περαιτέρω, υπενθυμίζει ότι η προσφεύγουσα επικαλέστηκε ως βάση για την δικαιοδοσία του Δικαστηρίου του Άρθρο 21 παράγραφος 2 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, η οποία αναφέρει ότι τα Μέρη μπορούν να υποβάλουν στο Δικαστήριο κάθε διαφορά που προκύπτει μεταξύ τους, όσον αφορά την ερμηνεία ή εφαρμογή της Συμφωνίας, εκτός από την διαφορά που αναφέρεται στο Άρθρο 5 παράγραφος 1 του κειμένου.
Το Δικαστήριο παρατηρεί ότι η υποψηφιότητα της Προσφεύγουσας για το ΝΑΤΟ εξετάστηκε στην Σύνοδο του Βουκουρεστίου στις 2 και 3 Απριλίου 2008, αλλά η Προσφεύγουσα δεν εκλήθη για να ξεκινήσει συζητήσεις για προσχώρηση στον οργανισμό. Σημειώνει ότι η Προσφεύγουσα επιδιώκει, ιδίως, να αποδείξει ότι η Καθ' ης υπέβαλε ένσταση στην εισδοχή της στο ΝΑΤΟ και γι' αυτό παραβίασε το Άρθρο 11 παράγραφος 1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Το δικαστήριο αναφέρει ότι είναι σαφές από το κείμενο της πρώτης ρήτρας της διάταξης ότι η Καθ ης συμφώνησε να μην υποβάλλει ένσταση στην εισδοχή της Προσφεύγουσας σε διεθνεις ή περιφερειακούς οργανισμούς στους οποίους η Καθ' ης είναι μέλος. Περαιτέρω, παρατηρεί ότι, σύμφωνα με την δεύτερη ρήτρα της διάταξης, η Καθ ης παρ' όλ' αυτά διατηρεί το δικαίωμα να προβάλλει ένσταση σε μια τέτοια εισδοχή εάν και στην έκταση που η Προσφεύγουσα αναφέρεται σε αυτούς τους οργανισμούς διαφορετικά απ' ό,τι στην παράγραφο 2 του ψηφίσματος 817 (1993) του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτή η παράγραφος συστήνει στην Προσφεύγουσα να αναφέρεται ως μέλος των Ηνωμένων Εθνών "προσωρινά για όλους τους λόγους στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών ως "η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας" όσο διαρκεί ο διακανονισμός της διαφοράς που έχει εγερθεί σχετικά με το όνομα του κράτους."
ΙΙ. Δικαιοδοσία του Δικαστηρίου και παραδεκτό της Προσφυγής
Το Δικαστήριο σημειώνει ότι η Καθ ης ισχυρίζεται ότι το Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία να ασχοληθεί με την διαφορά και ότι η Προσφυγή είναι απαράδεκτοι για διάφορους λόγους. Πρώτον, η Καθ ης ισχυρίζεται ότι η υπόθεση αφορά την διαφορά για το όνομα της Προσφεύγουσας. Δεύτερον, ισχυρίζεται ότι η υπόθεση αφορά μια συμπεριφορά η οποία αφορά το ΝΑΤΟ και τα κράτη μέλη του, κάτι το οποίο δεν εμπίπτει στην δικαιοδοσία του Δικαστηρίου. Τρίτον, ισχυρίζεται ότι η Απόφαση του Δικαστηρίου σε αυτή την υπόθεση θα είναι αδύνατο να έχει αποτελεσματική εφαρμογή γιατί δεν μπορεί να επιφέρει την εισδοχή της Προσφεύγουσας στο ΝΑΤΟ. Τέταρτον, ισχυρίζεται ότι η ενάσκηση δικαιοδοσίας από το Δικαστήριο θα συνιστούσε παρέμβαση στις διπλωματικές διαπραγματεύσες που είναι σε εξέλιξη, όσον αφορά την διαφορά που σχετίζεται με το όνομα. Το Δικαστήριο αποφασίζει να απορρίψει τις ενστάσεις της Καθ' ης. Κρίνει ότι έχει δικαιοδοσία επί της διαφοράς και ότι η Προσφυγή είναι παραδεκτή.
ΙΙΙ. Περί του εάν η Καθ' ης αθέτησε την υποχρέωσή της κατά το Άρθρο 11 παράγραφος της Ενδιάμεσης Συμφωνίας.
Κατά τη γνώμη του Δικαστηρίου, τα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίστηκαν σε αυτό αποδεικνύουν ότι στη Σύνοδο του Βουκουρεστίου η Καθ' ης, κατά παράβαση του Άρθρου 11 παρ. 1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, διακήρυξε την ένστασή της για την εισοδοχή της Προσφεύγουσας στο ΝΑΤΟ, επισημαίνοντας το γεγονός ότι ηβ διαφορά για το όνομα της Προσφεύγουσας παρέμενε άλυτη. Το Δικαστήριο κρίνει ότι η ένσταση της Καθ' ης δεν εμπίπτει στο πλαίσιο της εξαίρεσης που περιλαμβάνεται στην δεύτερη ρήτρα του Άρθρου 11 παράγραφος 1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, επειδή αυτή η ρήτρα δεν επιτρέπει στην Καθ' ης να ενίσταται στην εισδοχή της Προσφεύγουσας σε έναν οργανισμό ενόψει της προοπτικής ότι η Προσφεύγουσα θα αυτοαποκαλείται σε αυτόν τον οργανισμό με το συνταγματικό της όνομα.»
Σχολιάζοντας την απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης, η ελληνική πλευρά υπογράμμισε τον σεβασμό της στην απόφαση του Δικαστηρίου και επιφυλάχθηκε να μελετήσει διεξοδικά το κείμενο της απόφασης.
Αντίθετα, το Δικαστήριο της Χάγης υπενθυμίζει ότι η Ενδιάμεση Συμφωνία καλεί τα δύο μέρη «να αναλάβουν το καθήκον να διαπραγματευτούν με καλή πίστη και υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ, στη συνέχεια ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας, για την επίτευξη μιας συμφωνίας στη διαφορά που έχει περιγραφεί σε αυτές τις αποφάσεις».
ΥΠΕΞ: Η απόφαση της Χάγης δεν υποκαθιστά τη διαδικασία στον ΟΗΕ
Σχολιάζοντας την απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης στην υπόθεση της προσφυγής της ΠΓΔΜ, η Αθήνα επεσήμανε, ότι η κεντρική επιδίωξη των Σκοπίων, που ήταν μέσω της προσφυγής «να παρακάμψει τη διαδικασία επίλυσης του ονόματος υπό την εποπτεία του ΟΗΕ» δεν ικανοποιήθηκε.
Αντίθετα, το Δικαστήριο της Χάγης υπενθυμίζει ότι η Ενδιάμεση Συμφωνία καλεί τα δύο μέρη «να αναλάβουν το καθήκον να διαπραγματευτούν με καλή πίστη και υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ, στη συνέχεια ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας, για την επίτευξη μιας συμφωνίας στη διαφορά που έχει περιγραφεί σε αυτές τις αποφάσεις».
«Η σημερινή Απόφαση δεν ασχολείται καθόλου με το θέμα της διαφοράς γύρω από το όνομα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, επιβεβαιώνοντας ότι η εν λόγω διαφορά πρέπει να επιλυθεί στο πλαίσιο που ορίζουν οι Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας μέσω διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Το Δικαστήριο καλεί τα δύο μέρη να εμπλακούν σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Η σύσταση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι καλεί έμμεσα την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας να επιδείξει πνεύμα συμβιβασμού, έτσι ώστε οι διαπραγματεύσεις να απολήξουν σε αμοιβαία αποδεκτή λύση» αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση. Θετική εξέλιξη για την Ελλάδα είναι επίσης το ότι το Δικαστήριο απαγόρευσε στους Σκοπιανούς τη χρήση εθνικών συμβόλων στη σημαία τους, όπως ο Ήλιος της Βεργίνας.
Δεν υπάρχει διαταγή για το μέλλον
Το υπουργείο Εξωτερικών αναγνωρίζει ότι το Δικαστήριο «διαπίστωσε ότι η χώρα μας προέβαλε αντίρρηση στην ένταξη της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, τον Απρίλιο του 2008» που αφορούσε στο πρώτο αίτημα της προσφυγής της ΠΓΔΜ.
Η Αθήνα εκτιμά ωστόσο ότι «το Δικαστήριο απέρριψε στο σύνολο του το δεύτερο αίτημα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, συμπεραίνοντας ότι δεν θεωρεί απαραίτητο να διατάξει την Ελλάδα να μην επαναλάβει παρόμοια συμπεριφορά στο μέλλον».
«Η Απόφαση δεν αφορά και δεν θα μπορούσε να αφορά τη διαδικασία λήψης απόφασης στο ΝΑΤΟ, ούτε τα ουσιαστικά κριτήρια και απαιτήσεις που θέτει η Συμμαχία για την εισδοχή νέων μελών σε αυτή. Ειδικότερα, σχετικά με το ΝΑΤΟ, υπενθυμίζουμε ότι οι αποφάσεις του, συγκεκριμένα δε αυτές που ελήφθησαν στις Συνόδους Κορυφής του Βουκουρεστίου (2008), του Στρασβούργου (2009) και της Λισσαβόνας (2010), είναι ομόφωνες και αντανακλούν την κοινή πεποίθηση των μελών του ότι το ζήτημα της ονομασίας της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας θα πρέπει να επιλυθεί πριν από την πρόσκληση της για ένταξη στη Συμμαχία».
Σε κάθε περίπτωση το υπουργείο Εξωτερικών δηλώνει ότι σέβεται την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και δεσμεύεται ότι θα λειτουργεί στο ΝΑΤΟ και στους άλλους διεθνείς οργανισμούς στους οποίους είναι μέλος, με πλήρη ευθυγράμμιση στις ουσιαστικές και διαδικαστικές τους επιταγές, με εποικοδομητική διάθεση και καλή πίστη.
«Η Ελλάδα, θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται με καλή πίστη για την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης σχετικά με το όνομα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, σεβόμενη το πνεύμα και γράμμα των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης. Ελπίζουμε ότι η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας θα προσέλθει στις διαπραγματεύσεις αυτές με καλή πίστη, καθώς το ζήτημα της ονομασίας μπορεί να επιλυθεί μόνο μέσω διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών» καταλήγει η ανακοίνωση.
ΠΑΠΑΔΗΜΟΣ: Πρώτα ονομασία erga omnes
Στη δήλωσή του επίσης αναφέρει: «Η Ελλάδα σταθερά επιδιώκει την εδραίωση σχέσεων καλής γειτονίας με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και θα συνεχίσει να εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει υποστηρίξει την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων σε πολλές περιπτώσεις.
»Προϋπόθεση, όμως, για την πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων είναι η επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο ζήτημα της ονομασίας. Οι συνεχιζόμενες προκλήσεις δεν συμβάλλουν στην εμπέδωση σχέσεων καλής γειτονίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης».
Συνεχίζεται.
