ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΜΕΛΑ
ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ
Από την εφημερίδα «δημοκρατία», 11 Οκτωβρίου 2011
Στις 13 Οκτωβρίου 1904 έπεφτε νεκρός από τουρκικό βόλι ο ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού Παύλος Μελάς, στο χωριό Στάτιστα της τότε τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας. Πρόκειται για το σημερινό χωριό Μελάς του νομού Καστοριάς. Ο θάνατος του αφύπνιοε την υπνώττουσα Αθήνα και τον απανταχού ελληνισμό. Ετσι κορυφώθηκε η ένοπλη φάση του Μακεδόνικου Αγώνα, δηλαδή της προσπάθειας του ελληνισμού να αντιμετωπίσει τη διεκδίκηση του βουλγαρικού εθνικισμού επί της Μακεδονίας. Από αυτόν τον αγώνα και από όσα προηγήθηκαν αξίζει να εξαγάγουμε σήμερα ορισμένα επίκαιρα διδάγματα.
Η πατρίδα μας, στις παραμονές αυτής της πανεθνικής προσπάθειας, είχε περάσει μία μείζονα οικονομική κρίση με απαρχή την πτώχευση του 1893, επί Χαριλάου Τρικούπη. Το 1897 ακολούθησε ο ελληνοτουρκικός πόλεμος, ο οποίος υπήρξε ατυχής στο στρατιωτικό πεδίο, αλλά έφερε θετικά αποτελέσματα στο διπλωματικό πεδίο, με τη δημιουργία Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας και την απομάκρυνση της τουρκικής διοίκησης από τη Μεγαλόνησο.
Το 1898 επιβλήθηκε οτην Ελλάδα ο Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος (ΔΟΕ, γνωστός και ως Διεθνής Οικονομική Επιτροπή). Οι εκπρόσωποι των ξένων δανειστών μας. Αγγλοι, Γερμανοί, Γάλλοι, Αυστριακοί, Ιταλοί και Ρώσοι, έπαιρναν κατευθείαν από την πηγή τα έσοδα των κρατικών μονοπωλίων (αλάτι, τσιγαρόχαρτο, παιγνιόχαρτα,σπίρτα κ.ά.) καθώς και τα έσοδα του Τελωνείου Πειραιώς. Παρά την οικονομική και ψυχολογική κατάρρευση, οι Ελληνες της εποχής εκείνης απέφυγαν την εθνική κατάθλιψη που βιώνουμε σήμερα και γρήγορα ανόρθωσαν το ηθικό τους.
Μέσα σε λίγα χρόνια μπόρεσαν να οργανωθούν με επιτυχία τον διμέτωπο Μακεδόνικο Αγώνα κατά Οθωμανών Τούρκων, που ήλεγχαν τη Μακεδονία, και κατά των Βουλγάρων, οι οποίοι απειλούσαν τον ελληνικό πληθυσμό και τον καλούσαν να ενταχθεί στη βουλγαρική εκκλησιαστική Εξαρχία και να εγκαταλείψει το Πατριαρχείο.
Ποιοι παράγοντες επέδρασαν θετικά ώστε να ανακάμψει το εθνικό φρόνημα παρά την πτώχευση και τη στρατιωτική ήττα;
Πρώτον, η πίστη στον θεό. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρώτη μεγάλη εθνική επιτυχία μετά το 1893 ήταν η νίκη του Σπύρου Λούη στον Μαραθώνιο των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα (196). Ο Λούης.το τελευταίο βράδυ προ του αγώνος, νήστεψε και προσευχήθηκε. Ενας προσευχόμενος νερουλάς έδωσε την απαραίτητη εθνική ανάταση στον απογοητευμένο ελληνισμό.
Δεύτερο στοιχείο ήταν η αυτοθυσία και ο ηρωισμός, όπως κατεδείχθη στην περίπτωση του Παύλου Μελά.
Ενα παλικάρι που ζούσε μέσα οε δύο επιφανείς οικογένειες -διότι και η γυναίκα του ήταν από την οικογένεια Δραγούμη, με πολλούς πολιτικούς και. Λογίους- δέχτηκε να μεταβεί εθελοντικά στα βουνά της Μακεδονία; για να βοηθήσει τον εντόπιο ελληνισμό στη σκληρή μάχη.
Τρίτον, η ύπαρξη κεφαλαιούχων με εδραία εθνική συνείδηση. Παράδειγμα.ο Γεώργιος Αβέρωφ εκ Μετοόβου,ο οποίος πλούτισε στην Αίγυπτο και έδωσε μεγάλο μέρος των χρημάτων για τις Ενοπλες Δυνάμεις μας.
Τέταρτον, η πίστη στη διαχρονική συνέχεια του ελληνισμού. όπως την κατέγραψαν ιστορικοί και λογοτέχνες με κορυφαίο τον Κωστή Παλαμά. Αρχαία Ελλάδα, Βυζάντιο. Κλέφτες και Αρματολοί. ήρωες και εθνομάρτυρες, όλα αυτά αποτέλεσαν μία ενότητα στη συνείδηση του μέσου Ελληνα και τον ώθησαν να πολεμήσει στον Μακεδόνικο Αγώνα και στη μεγάλη εξόρμηση των Βαλκανικών
Πολέμων του 1912-13.
Οι. παράγοντες της νίκης στον Μακεδόνικο Αγώνα συντονίστηκαν και συνεργάστηκαν πολύ καλά. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέλεξε και απέστειλε νέους και μαχητικούς μητροπολίτες, με πατριωτισμό και τόλμη. Οι διπλωμάτες μας, όπως ο Ιων Δραγούμης και ο Λάμπρος Κορομηλάς, κατέστρωσαν το ευφυές στρατηγικό σχέδιο. Οι εθελοντές αξιωματικοί ήλθαν από την ελεύθερη Ελλάδα και μετέδωσαν την εμπειρία τους στους Μακεδόνες. Αλλοι εθελοντές, χωρίς να είναι μόνιμοι στρατιωτικοί, έσπευσαν με χαρά, κυρίως Κρητικοί και Μανιάτες.
Τα σωματεία, τα Μακεδόνικα Κομιτάτα και οι Φιλεκπαιδευτικές Εταιρίες από την Αθήνα, τη Λάρισα, την Κωνσταντινούπολη έστελναν βιβλία ιστορικού και θρησκευτικού περιεχομένου.
Δάσκαλοι και δασκάλες, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, έφευγαν από την ησυχία της Αθήνας και πήγαιναν να διδάξουν στα Ελληνόπουλα της Μακεδονίας Χριστό και Ελλάδα. Πολλοί και
πολλές βρήκαν φρικτό θάνατο. Οι απλοί παπάδες της Μακεδονίας αντιστάθηκαν κατά των Βουλγάρων εξαρχικών και δεκάδες από αυτούς θυσιάστηκαν.
Οι εντόπιοι Μακεδόνες αγωνίστηκαν με κάθε τρόπο, και όχι μόνον οι ελληνόφωνοι, αλλά και οι σλαβόφωνοι-δίγλωσσοι και οι βλαχόφωνοι. Το 1903 οι κάτοικοι του Μοναστηρίου -σήμερα Μπίτολα των Σκοπίων- απέστειλαν στον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών ψήφισμα με το οποίο δήλωναν ότι «ομιλούμεν σλαβιστί, βλαχιστί, αλβανιστί, αλλ' ουχ ήττον είμεθα Ελληνες».
Η ελληνική συνείδηση των σλαβόφωνων ας γίνει μάθημα για όσους σημερα επιχειρούν να δημιουργήσουν τεχνητές μειονότητες με βάση το σλαβόφωνο ιδίωμα λίγων χιλιάδων Δυτικομακεδόνων.
Οι πνευματικές προϋποθέσεις του Αγώνα και όσα προηγήθηκαν καταδεικνύουν ότι όταν ο ελληνισμός βασίζεται στην ελληνορθόδοξη παράδοση του και σε άφθαρτες αξίες μπορεί καινά οργανωθεί και να συντονιστεί και να νικήσει. Δυστυχώς σήμερα βιώνουμε, την οικονομική κρίση χωρίς πνευματικά εφόδια, διότι στο όνομα ενός κίβδηλου προοδευτισμού κάποιοι γκρέμισαν τις
σταθερές αξίες που μας κράτησαν όρθιους επί αιώνες.
Αφησαν τους νέους χωρίς ελπίδα και αισιοδοξία και καλλιέργησαν την εθνική μελαγχολία. Ας διδαχτούμε όσο είναι καιρός από τα ηθικά εφόδια που ενίσχυσαν τους προγόνους μας κατά την
περίοδο πριν και κατά τη διάρκεια του Αγώνα και ας κατανοήσουμε ότι έχουμε περάσει και από δυσκολότερες καταστάσεις. Θα επιβιώσουμε, αρκεί να μην αφελληνιστούμε!
