Το φθινόπωρο του 1904, αφού ολοκληρώθηκαν οι επιτόπου έρευνες Ελλήνων αξιωματικών, αρχίζει η συγκρότηση ελληνικών ανταρτικών σωμάτων στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, και ενώ ο αγώνας στη Δυτική συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση και επιτυχίες. Ήδη οι εισηγήσεις του νέου προξένου Θεσσαλονίκης
Λάμπρου Κορομηλά απέδιδαν καρπούς. Η μεταφορά όπλων στη Μακεδονία είχε αρχίσει. Εμφανίστηκε όμως και διχασμός ως προς τη διεύθυνση του αγώνα. Ο Κορομηλάς στέλνει νέα έκθεση στην Αθήνα και προτείνει τη δημιουργία μικτών σωμάτων ανταρτών (από ντόπιους και άνδρες από την ελεύθερη Ελλάδα) υπό την ηγεσία ειδικά εκπαιδευμένων αξιωματικών. Έτσι την άνοιξη του 1905 δημιουργείται στη Βουλιαγμένη (Αθήνα) κέντρο συγκρότησης και εκπαίδευσης ανδρών που προορίζονταν για το Μακεδονικό αγώνα. Συνολικά συγκροτήθηκαν οκτώ σώματα, με επικεφαλής τους αξιωματικούς Κωνσταντίνο Μαζαράκη – Αινιάν, Νταφώτη, Μωραϊτη, Σπύρο Σπυρομήλιο, Αναγνωστάκο κ. α.
Το φθινόπωρο του 1904, ακόμη, συγκροτήθηκε στο αγρόκτημα του φιλέλληνα οθωμανού τσιφλικά Ραχμή Μπέη, κοντά στη λίμνη Γιαννιτσών, το ανταρτικό σώμα του
Γεωργίου Πέτρου, το οποίο στις 26 Δεκεμβρίου αιχμαλώτισε 12 κομιτατζήδες της συμμορίας του βοεβόδα Αποστόλ (στο χωριό Άγιος Πέτρος) την επομένη όμως κυκλώθηκε από τάγμα του τουρκικού στρατού και αναγκάστηκε να παραδοθεί, ύστερα από μάχη. Ο αγώνας άρχιζε στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία.
Ο
Λάμπρος Κορομηλάς (φωτογραφία) τον Σεπτέμβριο του 1904 τοποθετήθηκε Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη όπου έδρασε εκεί μέχρι το καλοκαίρι του 1907 όταν επίμονα ζητήθηκε η ανάκλησή του τόσο από τον ίδιο τον Σουλτάνο, όσο και από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Η εμφανής σύνδεση του Κορομηλά με την ελληνική ένοπλη δράση οδήγησε στις εύλογες διαμαρτυρίες της Πύλης. Έτσι η ελληνική κυβέρνηση, το καλοκαίρι του 1906, αναγκάστηκε να τον αποσύρει από την προξενική του θέση στη Θεσσαλονίκη. Προκειμένου όμως να αποτραπεί η οριστική όσο και καταστροφική απομάκρυνσή του από τη Μακεδονία, ο Κορομηλάς πήρε τον τίτλο του Γενικού Επιθεωρητού των ελληνικών προξενείων της περιοχής αυτής. Κατ' αυτόν τον τρόπο η παραμονή του στα μακεδονικά βιλαέτια παρατάθηκε μέχρι το τέλος του 1907, οπότε, μετά από ισχυρές εξωτερικές πιέσεις, διορίστηκε πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον. Από το Μάιο του 1904 μέχρι το καλοκαίρι του 1906 οργάνωσε και συντόνισε τις δραστηριότητες των ελληνικών σωμάτων στο βιλαέτι της Θεσσαλονίκης. Συνεπίκουρους στο έργο του είχε επίλεκτους αξιωματικούς, οι οποίοι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους κάτω από το μανδύα των προξενικών υπαλλήλων.
Ο
Κωνσταντίνος Μαζαράκης – Αινιάν το 1905 συγκρότησε σώμα μακεδονομάχων και εγκαταστάθηκε στην περιοχή Βερμίου Νάουσας με πεδίο δράσης τα χωριά της λίμνης των Γιαννιτσών και το Ρουμουλούκι, καθώς και την Έδεσσα και την Άρνισσα. Δεν υπήρξε όμως αρχηγός ενός σημαντικού σώματος κατά το Μακεδονικό αγώνα αλλά, ο συντονιστής της δράσης των ελληνικών σωμάτων της κεντρικής και της δυτικής Μακεδονίας και ο σύνδεσμος μεταξύ των Προξενείων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου.
Ο
Σπύρος Σπυρομήλιος (φωτογραφία) καταγόταν από γνωστή οικογένεια της Χειμάρρας, πόλη στις ακτές της σημερινής νότιας Αλβανίας (Βόρεια Ήπειρος). Το 1905 έδρασε στην, υπό οθωμανική κυριαρχία, Μακεδονία (περιοχή Βερμίου), επικεφαλής ενόπλου τμήματος, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα. Έφερε το ψευδώνυμο
Αθάλης Μπούας, και σημείωσε αρκετές επιτυχίες στην περιοχή δράσης του. Το 1906 έγινε μέλος της «Ηπειρωτικής Εταιρείας», οργάνωσης που είχε σκοπό να ετοιμάσει τις συνθήκες εκείνες για την απελευθέρωση της περιοχής της Ηπείρου. Το 1909 συμμετείχε ενεργά στο στρατιωτικό Κίνημα στο Γουδί, ως μοίραρχος της Χωροφυλακής.
Οι φωτογραφίες είναι από τη συλλογή του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα.
