Θα περιγράψουμες περιληπτικά αυτά τα γεγονότα, βάσει δημοσιευμάτων των εφημερίδων ΕΜΠΡΟΣ και ΣΚΡΙΠ, των ημερών εκείνων. Και θα τα εντάξουμε στην ημερομηνία της 12ης Δεκεμβρίου 1916, οπότε συνέβη το ανάθεμα κατά του Βενιζέλου, που είναι χαρακτηριστικό του πνεύματος του διχασμού του ελληνικού λαού την εποχή εκείνη. Θα ξεκινήσουμε από τις αρχές Νοεμβρίου.
Στις 3 Νοεμβρίου 1916 ο Γάλλος ναύαρχος Φουρνέ, με επιστολή του στην κυβέρνηση Λάμπρου, ζητάει αφοπλισμό των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων και η κυβέρνηση του απαντά αρνητικά στις 9 του μηνός. Αλλά ο Φουρνέ επανέρχεται στις 11 με νέο αίτημα: «Μέχρι 18 – 11 – 1916 ζητώ 10 ορειβατικάς πυροβολαρχίας. Μη λαμβάνων ικανοποίησιν θα ευρεθώ εις την ανάγκην να λάβω από της 18ης τα μέτρα άτινα θα συνεπήγετο η κατάστασις.» Η κυβέρνησης αρνείτραι και πάλι και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος συγκαλεί Συμβούλιο του Στέμματος. Ο Φουρνέ επανέρχεται στις 12 με τηλεγραφική διακοίνωση και θέτει προθεσμία για τον αφοπλισμό.
Τέσσερις· μέρες νωρίτερα, στις 8 Νοεμβρίου, είχε αξιώσει από τους πρεσβευτές Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Βουλγαρίας και Τουρκίας να αποχωρήσουν από την Αθήνα, σημειώνοντας: «Η διαμονή υμών εν Ελλάδι δεν δύναται να π[αραταθή περισσότερον». Οι πρεσβευτές υπάκουσαν και ανεχώρησαν για Καβάλα.
« Ο κ. Βενιζέλος εν Θεσσαλονίκη θα αλαλάζη εκ χαράς. Διότι επέτυχε τέλος πάντων χθες να θέση αντιμέτωπον την Ελλάδα προς τας Δυνάμεις της Αντάντ.»
Το ΣΚΡΙΠ, από την πλευρά του, δημοσίευε στις 20 Νοεμβρίου την εξής είδηση, με τον ανάλογον σχολιασμόν: « Είμεθα εις θέσιν να βεβαιώσωμεν ότι περιήλθεν εγκαίρως εις γνώσιν της Κυβερνήσεως το ακόλουθον τηλεγράφημα του Βενιζέλου προς τον Ναύαρχον κ. Φουρνέ, διαβιβασθέν διά του ασυρμάτου. «Κανονιοβολήσατε πέριξ Αθηνών όπως προκληθή πανικός κατοίκων και εξαναγκασθή εις υποταγήν Βασιλεύς και Κυβέρνησις». Εκ του ανωτέρω τηλεγραφήματος προκύπτει ότι η προχθεσινή επιδρομή κατά των Αθηνών ήτο σχέδιον αυτού του αρχηγού των κομιτατζήδων της Θεσσαλονίκης.» (Στη φωτογραφία η είδηση του ΣΚΡΙΠ).
Στις 22 Νοεμβρίου σημειώθηκε έκρηξη στους λέβητες του αντιτορπιλλικού «Πάνθηρ», το οποίο μαζί με τα «αδελφά» ελληνικά πλοία «Αετός», «Ιέραξ» και «Λέων ΙΙ», που αποτελούσαν τα «Θηρία» του Πολεμικού μας Ναυτικού, είχαν επιταχθεί από τους Αγγλογάλλους. Το ΣΚΡΙΠ, στις 23 Νοεμβρίου, έγραφε ότι «Το αντιτορπιλλικόν “Πάνθηρ” ανετινάχθη εις τον αέρα»! ενώ είχε υποστεί μεγάλες βλάβες, είχε όμως η έκρηξη 6 νεκρούς και 25 τραυματίες. Πρόσθετε δε τις εξής λεπτομέρειες: « Την νύκτα εγνώσθη ότι ο «Πάνθηρ» είχε μεταφέρει τον Βενιζέλον εις το Κερατσίνι κατά την προηγουμένην του βομβαρδισμού και επανέφερεν αυτόν απογοητευμένον εις Θεσσαλονίκην μετά την αποτυχίαν του κινήματός του. Επαναπλέων εκ του ταξειδίου του το Ελληνικόν αντιτορπιλλικόν ενώ είχε φθάσει εις την θάλασσαν της Σαλαμίνος υπέστη έκρηξιν, ήτις επέφερε πυρκαϊάν. Εντός αυτού επέβαινε πλήρωμα εξ Αγγλογάλλων ναυτών και αξιωματικών.»
Η περιγραφή της εκρήξεως στο «Πάνθηρ» είναι ενδεικτική του αντιβενιζελικού πνεύματος, που επικρατούσε στην Αθήνα, όπου σημειώθηκαν συλλήψεις βενιζελικών, ξυλοδαρμοί και φόνοι. Στις 25 Νοεμβρίου ο Φουρνέ αρχίζει τον αποκλεισμό της Ελλάδας, η κυβέρνηση διαμαρτύρεται, ενώ οι πρεσβευτές Αγγλίας, Γαλλίας, Βουλγαρίας και Ρωσίας καλούνται στα Ανάκτορα. Στο μεταξύ έχουν αρχίσει οι καταλήψεις νησιών, με πρώτη την κατάληψη της Σύρου από επαναστάτες χωροφύλακες. (Στη φωτογραφία το δημοσίευμα του ΕΜΠΡΟΣ, στη 1 Δεκεμβρίου.) Ακολούθησαν καταλήψεις και άλλων νησιών των Κυκλάδων.
Την 1η Δεκεμβρίου οι πρεσβευτές των 4 Δυνάμεων επιδίδουν νέο τελεσίγραφο και η κυβέρνηση Λάμπρου υποτάσσεται και δέχεται τα αιτήματα. Αναγκάστηκε μάλιστα, ταπεινωτικά, να μεταβεί ο ίδιος στον Πειραιά, στο γαλλικό πλοίο «Αμπατιέ» για να επιδώσει στους πρεσβευτές την απάντηση! Αναφέρεται σε αυτή, μεταξύ άλλων: «Εδόθη ήδη διαταγή ίνα αι μετασταθμεύσεις των στρατευμάτων και του πολεμικού υλικού, άρξωνται από σήμερον και αχθώσιν εις πέρας όσον το δυνατόν ταχύτερον. [...] Όσον αφορά το ζήτημα της ικανοποιήσεως δια τα ατυχή επεισόδια μεταξύ των Συμμάχων στρατευμάτων και του Ελληνικού στρατού, η Β. Κυβέρνησις, έχει την καλήν θέλησιν ίνα προβή εις πάσαν νόμιμον ικανοποίησιν, εκφράζει δε την ελπίδα ότι αι Δυνάμεις της Συνεννοήσεως θα ευαρεστηθώσι να ανασκοπήσωσι την εαυτών απόφασιν της εξακολουθήσεως του αποκλεισμού των ελληνικών παραλίων και νήσων, όστις πιέζει τας μεταξύ των Συμμάχων Κυβερνήσεων και της Ελλάδος σχέσεις και επηρεάζει την δημοσίαν γνώμην της χώρας.»
Στις 6 Δεκεμβρίου επιδίδεται διακοίνωση της κυβερνήσεως προς την Αντάντ, ενώ στις 9 Συμμαχικά στρατεύματα αποβιβάζονται στο Λιτόχωρο.
Με τα πνεύματα οξυμένα στον υπέρτατο βαθμό και τον αντιβενιζελισμό στα ύψη, φθάνουμε στις 12 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αναθεματισμού του Βενιζέλου, στην Αθήνα, ενώ ακολούθησαν τις επόμενες ημέρες και σε άλλες πόλεις της χώρας, από φιλοβασιλικούς. (Στη φωτογραφία η 1η σελίδα του ΕΜΠΡΟΣ, στις 13 Δεκεμβρίου).
Ήδη τα προηγηθέντα γεγονότα είχαν εξαγριώσει τους αντιβενιζελικούς, που κατηγόρησαν τους αντιπάλους τους ως προδότες. «Ο φονεύων βενιζελικόν δεν φονεύει άνθρωπον», διακήρυτταν. Κύμα τρομοκρατίας κατά των βενιζελικών ξεσπά στην Αθήνα. Η επιτροπή που ανέλαβε αργότερα να ερευνήσει τις καταγγελίες των θυμάτων της βίας, επιβεβαίωσε 35 φόνους, 922 παράνομες φυλακίσεις, 503 περιπτώσεις λεηλασίας και 31 αναστολές κυκλοφορίας εφημερίδων. Μέσα στο κλίμα αυτό λοιπόν, διοργανώνεται ογκώδης αντιβενιζελική πορεία στις 12 Δεκεμβρίου 1916. Με επικεφαλής την Ιερά Σύνοδο, οι διαδηλωτές κατευθύνονται στο Πεδίο του Άρεως για να αναθεματίσουν τον «σατανά» της πολιτικής ζωής του τόπου Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι πέτρες του Αναθέματος έφθασαν στην Αθήνα και ρίχτηκαν στο Πεδίον του Άρεως. Εκεί, όπου σήμερα βρίσκεται το άγαλμα της Αθηνάς, ο κάθε διαδηλωτής έρριχνε μία πέτρα και επαναλάμβανε την κατάρα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, Θεόκλητου: «Κατά Ελευθερίου Βενιζέλου φυλακίσαντος αρχιερείς και επιβουλευθέντος την βασιλείαν και την πατρίδα, ανάθεμα έστω». Μια καθαρά συμβολική πράξη, δηλωτική όμως της έντασης των παθών που επικρατούσε εκείνη την εποχή στη χώρα μας.
Το ΣΚΡΙΠ σε πρωτοσέλιδο άρθρο του γράφει για το Ανάθεμα: «Η πρωτοβουλία, την οποίαν έσχε ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος και οι Πρόεδροι των διαφόρων Σωματείων και Συντεχνιών, εξ ονόματος του λαού των Αθηνών και του Πειραιώς, όπως σήμερον εις το Πεδίον του Άρεως όλος ο λαός προσερχόμενος ρίψη λίθον αναθέματος κατά του καταπτύστου προδότου της Πατρίδος, εύρεν απήχησιν εις όλας τας λαϊκάς τάξεις, κατά δε την εκδοθείσαν προκήρυξιν του Πανελληνίου Συνδέσμου, σήμερον, κλειομένων όλων των καταστημάτων, ουδείς θα μείνη χωρίς να συντελέση εις την ανύψωσιν του τύμβου του αναθέματος εν τω Πεδίω του Άρεως.» ( Στη φωτογραφία ο σωρός από πέτρες του Αναθέματος).
Στις 18 Δεκεμβρίου επιδίδεται στην κυβέρνηση Λάμπρου νέα νότα (διακοίνωση) της Αντάντ. Τώρα οι Σύμμαχοι ζητούν τις εξής εγγυήσεις: «1ον. Τα Ελληνικά στρατεύματα της Στερεάς Ελλάδος και Ευβοίας θέλουν ελαττωθή ούτως ώστε να παραμείνη η απαραίτητος δύναμις δια την αστυνομικήν υπηρεσίαν. 2ον. Απαγόρευσις πάσης συνελεύσεως και συγκεντρώσεως επιστράτων. Αυστηρά δε εφαρμογή της απαγορεύσεως της οπλοφορίας των ιδιωτών. 3ον. Εγκαθίδρυσις Συμμαχικού ελέγχου υπό μορφήν τοιαύτην, ούτως ώστε να καταστή ούτος όσον το δυνατόν ολιγώτερον οχληρός. 4ον. Πάντες οι δια πολιτικούς λόγους κρατούμενοι είτε κατηγορούμενοι επί συνωμοσία είτε επί ανατροπή του καθεστώτος θέλουσιν απολυθή αμέσως. Οι δε εκ των γεγονότων παθόντες αδίκως, θέλουσιν αποζημιωθή μετ΄ ανάκρισιν γενησομένην εκ συμφώνου μεταξύ της Ελληνικής κυβερνήσεως και των Συμμάχων.»
Ο βασιλιάς καλεί στις 20 τους αρχηγούς των κομμάτων και τους πρώην πρωθυπουργούς, ενώ ο λαός ξεσηκώνεται κατά της νότας. Στις 25 οι εφημερίδες κάνουν λόγο για ενδεχόμενα αντίποινα της Γερμανίας για τον αποκλεισμό.
Αυτά τα «μαύρα» Χριστούγεννα ο λαός πεινάει, στη Ζάκυνθο αναφέρονται νεκροί από την πείνα, ενώ έχουν αρχίσει και οι έρανοι. Το ΕΜΠΡΟΣ κάνει έρανο για «επέκταση των συσσιτίων του Πατριωτικού Συνδέσμου των Ελληνίδων», που τελεί υπό την προεδρία της βασίλισσας Σοφίας. Η κυβέρνηση παρακαλεί για άρση του αποκλεισμού, αλλά αντί αυτού η Αντάντ απαντά με νέο τελεσίγραφο, στο οποίο «αξιοί εντός 48 ωρών αποδοχή των αξιώσεών της, αλλά παρέχει μεγαλυτέραν ασφάλειαν εις την Ελλάδα, από ξηράς και θαλάσσης.» Στις 4 Ιανουαρίου 1917 η κυβέρνηση αποδέχεται τις αξιώσεις της Αντάντ...
Χαρακτηριστικό της αγωνίας των Ελλήνων, για το μέλλον είναι το σκίτσο του ΣΚΡΙΠ, στο Πρωτοχρονιάτικο φύλλο, που παριστά το έτος 1917 να προσφέρει στον Κωνσταντίνο την Ελλάδα «Ακεραία» και όχι διχασμένη!.. (φωτογραφία)
