2 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1916

Με την απόφαση της κυβέρνησης Ζαϊμη να μην αντιτάξει άμυνα στην επικείμενη Γερμανοβουλγαρική εισβολή στη Μακεδονία – σε συνέχεια της παράδοσης από την κυβέρνηση Σκουλούδη του οχυρού Ρούπελ – άρχιζε το δράμα του Δ΄ Σώματος Στρατού. Υποχρεώνονταν δηλαδή οι νικητές των δύο Βαλκανικών πολέμων, να εκκενώσουν και να εγκαταλείψουν τις περιοχές για την απελευθέρωση των οποίων τόσο αίμα και τόσες θυσίες είχαν προσφέρει. Και το τραγικότερο: Θα έβλεπαν την επανεγκατάσταση των Βουλγάρων στα ιερά εκείνα εδάφη.
Το Δ΄ Σώμα Στρατού υπό τον συνταγματάρχη Ι. Χατζόπουλο παρεδόθη στα βουλγαρικά στρατεύματα. Από τους 9.900 αξιωματικούς υπαξιωματικούς και οπλίτες, 400 αξιωματικοί και 6.000 υπαξιωματικοί και οπλίτες, υπό τον συνταγματάρχη Ι. Χατζόπουλο κατέστησαν αιχμάλωτοι των Βουλγάρων και μετεφέρθησαν στην πόλη Γκαίρλιτζ της Γερμανίας, όπου παρέμειναν υπό περιορισμό έως το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πάντως, 3.500 αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίτες υπό τον συνταγματάρχη Ν. Χριστοδούλου πέτυχαν να διαφύγουν στη Θεσσαλονίκη, όπου και ενώθηκαν με τις δυνάμεις του Κινήματος Εθνικής Αμύνης .Σχετική είδηση στις εφημερίδες δεν αναφέρεται. Μόνο στη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ της 5ης Αυγούστου 1916, σημειώνεται η εξής παράγραφος, σε τηλεγραφήματα από την Αθήνα: “Η Διοίκησις του Δ΄ Σώματος Στρατού, του εδρεύοντος εν Καβάλλα ανετέθη εις τον Στρατηγόν Παρασκευόπουλον.”
Όσο για το φρόνημα που επικρατούσε στη Μακεδονία την εποχή εκείνη, διαβάζουμε σε ένα σχόλιο της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: «Εφημερίς εσπερινή, μη διακριθείσα δια φιλίαν προς το Κόμμα των Φιλελευθέρων, ανομολογεί εις το χθεσινόν της φύλλον ότι εις τον νομόν Φλωρίνης επικρατεί παμβενιζελισμός. Και δεν ήτο δυνατόν να συμβή άλλως ούτε εις τον νομόν εκείνον, ούτε εις τους τέσσαρας άλλους της Μακεδονίας. Πανταχού επικρατεί και θα επικρατήση πληρέστερα ακόμη ο Βενιζελισμός διότι οι Έλληνες Μακεδόνες γνωρίζουν ότι δι΄ αυτούς το αποτέλεσμα των εκλογών θα αποφασίση περί της τύχης των και ότι η μη άνοδος του Βενιζέλου εις την αρχήν θα εσήμαινεν ασφαλώς απώλειαν της Ελληνικής Ελευθερίας μας και νέαν δουλείαν αγριωτέραν της Τουρκικής. Πρέπει εν τούτοις να ομολογήσωμεν ότι οι Τούρκοι της Μακεδονίας δεν είναι με το μέρος μας. Αυτοί ανήκουν εις τους εθνικόφρονας. Τους χαρίζομεν. Ούτε τους θέλομεν. Να τους χαίρονται.»
Για την υπόθεση Ρούπελ ( στην οποία είχαμε αναφερθεί στην καταγραφή της 13ης Μαϊου 1916 ) είχε γίνει σχετική συζήτηση, ένα χρόνο μετά, στη Βουλή, τη Βουλή των Λαζάρων, όπως είχε αποκληθεί. Κατετέθησαν μάλιστα και σχετικά έγγραφα του Υπουργείου Στρατιωτικών, προς τους διοικητές των μονάδων της περιοχής, που υπέγραφε ο υπουργός Στρατιωτικών Ι. Γιαννακίτσας ( ήταν ένας από τους τρεις – Σκουλούδης, Μεταξάς, Γιαννακίτσας – που αποφάσισαν την παράδοση του Ρούπελ ) . Στο ΕΜΠΡΟΣ της 12ης Αυγούστου 1917 διαβάζομε ένα έγγραφο: «Το Υπουργείον Στρατιωτικών προς τους Διοικητάς Γ΄ Σώματος Στρατού, Δ΄ Σώματος Στρατού, Διοικητήν Φρουρίου Θεσσαλονίκης, Καβάλλας. Επί σχετικών ερωτημάτων των Γ΄ και Δ΄ Σωμάτων Στρατού απαντώ τα εξής: Εν περιπτώσει εμφανίσεως προ των συνόρων ημών μεγάλων τμημάτων συντεταγμένων Γερμανικού Στρατού ή Γερμανικού μετά Βουλγαρικού ή Βουλγαρικού υπό οδηγίαν Γερμανών αρχηγών αιτούντων διάβασιν δεν θα αντιταχθώσιν εις ταύτην τα τμήματα της προκαλύψεως, αλλά θα αποσυρθώσιν από του σχετικού τμήματος των συνόρων εις την έδραν των λόχων των ή εις την έδραν του σχετικού Συντάγματος ή της Μεραρχίας. [...] Εάν περιπολίαι Αγγλογαλλικαί επιμείνωσι να διέλθωσι τα σύνορα δεν θα αντιταχθώσι επίσης τα σχετικά τμήματα προκαλύψεως, αλλά εάν επίκειται συμπλοκή θα αποσυρθώσιν εις ασφαλές μέρος υψούντα εν ανάγκη λευκήν σημαίαν προς ένδειξιν της ουδετερότητος. Να τηρηθή άκρα εχεμύθεια επί των μέτρων τούτων. Εν Αθήναις τη 26 Ιανουαρίου 1916. Ι. Γιαννακίτσας.» Αυτά τα ταπεινωτικά συνέβαιναν την εποχή του διχασμού, που αφορούσαν τη μαρτυρική Μακεδονία.