Και
για την Αμφίπολη το κλασικό
...«πάντα
ευθύνονται οι... άλλοι»
Αντιπαραθέσεις
των επικεφαλής της ανασκαφής! Κατηγορίες
που πρώτη φορά ακούγονται επισήμως από
το υπουργείο Πολιτισμού για την περίοδο
Τασούλα!
ΤΑ
ΠΑΝΤΑ είναι σκεπασμένα στο εσωτερικό
του μνημείου της Αμφίπολης, που βρέθηκε
το 2014 λουσμένο με το φως της δημοσιότητας,
για να βυθιστεί στην αφάνεια με την
αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας του τόπου.
Δεν είναι μόνο το ότι στα χρόνια που
μεσολάβησαν από το τέλος της ανασκαφής
το μνημείο δεν αναδείχθηκε. Είναι και
το ότι οι ανασκαφές στον τύμβο πέραν
του υπάρχοντος μνημείου έχουν φρενάρει,
παρότι υπάρχουν σημεία που χρήζουν
διερεύνησης. Το υπουργείο Πολιτισμού,
μιλώντας αποκλειστικά στην «Κυριακάτικη
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», επιρρίπτει για πρώτη φορά
δημοσίως βαρύτατες και συγκεκριμένες
ευθύνες στην προηγούμενη ηγεσία του,
αναφέροντας ότι «η ταχύτατη ανασκαφή
και οι καιρικές συνθήκες του χειμώνα
του 2014 έθεσαν το μνημείο σε κίνδυνο».
Κατά το υπουργείο, «για επικοινωνιακούς
λόγους η αρχική φάση της ανασκαφής
τελέστηκε με πάρα πολύ γρήγορους ρυθμούς
και προκάλεσε διαμαρτυρίες και αγωνία
για την τήρηση της επιστημονικής
δεοντολογίας και προβλήματα στο ίδιο
το μνημείο».
«Ανοίκειες»
Στο
φόντο όλων αυτών, περιγράφηκαν ως
«ανοίκειες αντιπαραθέσεις» οι εισηγήσεις
της επικεφαλής των αρχαιολογικών
ανασκαφών στον Τύμβο Καστά, Κατερίνας
Περιστέρη, και του αρχιτέκτονα της
ανασκαφής, Μιχάλη Λεφαντζή, στο 30ό
Αρχαιολογικό Συνέδριο της Θεσσαλονίκης.
Αυτή έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου
για «υγρασία που έχει προχωρήσει
πολύ» και
εκείνος ανέφερε ότι «το
μικρότερο πρόβλημα το οποίο έχει το
μνημείο είναι η υγρασία».
Και
μπορεί από το περιφερειακό πρόγραμμα
του νέου ΕΣΠΑ (2014- 2020) να εξασφαλίστηκαν,
με τη συμβολή της Περιφέρειας Κεντρικής
Μακεδονίας, περίπου 1.500.000 ευρώ, αλλά
αυτά είναι χρήματα τα οποία θα δοθούν
σε σωστικού τύπου εργασίες που θα έπρεπε
να είχαν γίνει νωρίτερα. Γι’ αυτές τις
εργασίες ετοιμάζεται το τεχνικό δελτίο
από το υπουργείο Πολιτισμού. Στη συνέχεια,
αυτό θα σταλεί στην Περιφέρεια. Θα το
εντάξει στο έργο και θα ξεκινήσουν να
δίνονται τα χρήματα. Ολα αυτά
απαιτούν
μήνες. Κι όμως, το μνημείο θα μπορούσε
να είναι επισκέψιμο σε ειδικές ομάδες
ήδη από το πρώτο εξάμηνο του 2015!
Εννιακόσιες
χιλιάδες ευρώ έχουν εξασφαλιστεί
επιπλέον από το Διασυνοριακό Πρόγραμμα
«Interreg Ελλάδα - Βουλγαρία».
Το πρόγραμμα αυτό, όμως, δεν αφορά το
συγκεκριμένο μνημείο, αλλά μονοπάτια
στον αρχαιολογικό χώρο...
Κατά
τον Μιχάλη Λεφαντζή, πάντως, το μεγαλύτερο
πρόβλημα που αντιμετωπίζει το μνημείο
είναι δομοστατικού χαρακτήρα και όχι
η υγρασία. «Το να λέμε ότι το μνημείο
έχει υγρασία δεν ωφελεί», αναφέρει
στην «Κυριακάτικη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». «Ολα
τα μνημεία έχουν λίγη υγρασία σε κάποια
σημεία τους». Και
όσον αφορά τΐς δηλώσεις Περιστέρη, ότι
οι Καρυάτιδες έχουν αρχίσει να χάνουν
τα εξαιρετικά χρώματά τους και το κυανό
μετά βίας διακρίνεται, «υπάρχουν
συντηρητές και ειδικοί
πάνω στο αντικείμενο οι οποίοι ισχυρίζονται
ότι δεν ισχύει αυτό. Τα χρώματα είναι
συγκεκριμένα. Ξέρουμε την ιδιότητά
τους. Δεν έχει αλλοιωθεί
το χρώμα» απαντά.
Για
τον κ. Λεφαντζή, το μνημείο κατά βάση
είναι διασφαλισμένο και δεν έχει σοβαρά
προβλήματα. «Αυτό το μνημείο δεν έχει
εγκαταλειφθεί. Εχουν γίνει εργασίες
στερέωσης των χωμάτινων πρανών το 2015
και το 2016 και τμηματικές εργασίες
αποστραγγίσεων. Το μνημείο ελέγχεται
σε τακτικά χρονικά διαστήματα».
Ανακαλύψεις
Πότε,
αλήθεια, θα γίνει ο Τύμβος Καστά της
Αμφίπολης επισκέψιμος; «Ο στόχος
του ΕΣΠΑ είναι το μνημείο να αποδοθεί
στο κοινό στο τέλος του
’20-’21» απαντά. Από τις τελευταίες
ανακαλύψεις του κ. Λεφαντζή είναι ότι
κάτω από το επιστύλιο στο οποίο βρίσκονται
οι Σφίγγες υπήρχαν αρχικώς στύλοι
(πεσσοί) μαρμάρινοι. Στη συνέχεια οι
στύλοι ενσωματώθηκαν σε έναν ψευδότοιχο.
Αυτό έγινε γιατί άλλαξε η χρήση του
μνημείου στη δεύτερη οικοδομική φάση,
αμέσως μετά την ανέγερσή του, η οποία
έγινε εντός του 4ου αι. π.Χ., και είναι
επισκευαστική. Αυτή η φάση είναι σύγχρονη,
με τη σφράγιση του τελευταίου θαλάμου
με τη μακεδονική μαρμάρινη θύρα. Σύμφωνα
με τον ίδιο, δεν πρέπει να περιμένουμε
ευρήματα πίσω απ’ αυτούς τους ψευδότοιχους.
«Δεν
πρόκειται για κρύπτες. Είναι κούφιοι
τοίχοι που χρησιμοποιήθηκαν απλούστατα
διότι άλλαξε ο χαρακτήρας του χώρου. Τα
ευρήματα δείχνουν ότι το μνημείο
λειτούργησε αρχικά ως λατρευτικός
χώρος, ηρώο ενός υψηλά ιστάμενου
αξιωματούχου της Μακεδονίας, αλλά λίγο
αργότερα κυριάρχησε η ταφική χρήση στον
τελευταίο, νεκρικό, χώρο και οι λατρευτικές
δραστηριότητες μεταφέρθηκαν πιο
μπροστά».
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
«Δεν
αφήσαμε το μνημείο στην τύχη του»
Ζητήσαμε
από το υπουργείο να πάρει θέση και μας
απάντησε ως εξής: «Το υπουργείο
Πολιτισμού και Αθλητισμού και όλες
οι εμπλεκόμενες κατ’
αρμοδιότητα υπηρεσίες
του τόσο το 2015 όσο και το 2016 δεν άφησαν
με κανέναν τρόπο στην τύχη του το μνημείο
του Λόφου Καστά. Το μνημείο του Λόφου
Καστά προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον
δικαίως, καθώς
πρόκειται για ένα μοναδικό εύρημα και
ένα σημείο αναφοράς για
την αρχαία αρχιτεκτονική. Βέβαια, για
επικοινωνιακούς κυρίως
λόγους, η αρχική φάση
της ανασκαφής
τελέστηκε με πάρα πολύ γρήγορους
ρυθμούς και προκάλεσε
από τη μια διαμαρτυρίες
και αγωνία στην επιστημονική κοινότητα
για την τήρηση της
επιστημονικής δεοντολογίας
και από την άλλη, δυστυχώς,
προβλήματα στο ίδιο το μνημείο, καθώς
η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί από
την ταχύτατη ανασκαφή και οι καιρικές
συνθήκες του χειμώνα
του 2014 το έθεσαν σε κίνδυνο.
Από
το 2015 τέθηκε σε απόλυτη προτεραιότητα
το έργο τηδ προστασίαδ του μνημείου σε
σχέση με οποιαδήποτε άλλη εργασία. Εγινε
σαφές ότι είναι άλλο πράγμα η δημοσιότητα
και η τροφοδότηση της παγκόσμιας κοινής
γνώμης για το μοναδικό αυτό μνημείο και
άλλο πράγμα οι επιστημονικές μέθοδοι
προστασίας, συντήρησης και αποκατάστασής
του.
Εκπονήθηκαν,
κατ’ αρχάς, μελέτες και εκτελέστηκαν
εργασίες για την εξασφάλιση των πρανών
του λόφου και την απορροή των υδάτων.
Επίσης, εντός των ετών 2015-2016 εκπονήθηκαν
και εγκρίθηκαν μελέτες ανασχεδιασμού
της προσωρινής στερεωτικής διάταξης
υποστύλωσης, της γεωστατικής ευστάθειας
του ταφικού συγκροτήματος, της συντήρησης
των τμημάτων του θριγκού, των κονιαμάτων,
των επιχρισμάτων και των ψηφιδωτών
δαπέδων. Το 2016 πραγματοποιήθηκε η
ηλεκτροδότηση του μνημείου. Εγκρίθηκαν
από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο
οι απαλλοτριώσεις αγροτεμαχίων γύρω
από το μνημείο (Οκτώβριος 2016) και η
επανακήρυξη και η οριοθέτηση του
αρχαιολογικού χώρου της Αμφίπολης
(Μάρτιος 2017). Τέλος, εκπονείται μελέτη
για τη συντήρηση του γλυπτού διακόσμου
και της θύρας του μνημείου.
Επιπλέον,
στο διασυνοριακό πρόγραμμα συνεργασίας
“ Interreg Ελλάδα - Βουλγαρία
2014-2020” με τη γείτονα χώρα επελέγη και
προτάθηκε, κατά προτεραιότητα, η Αμφίπολη
και στο πλαίσιο αυτό η Εφορεία Αρχαιοτήτων
Σερρών έχει ήδη καταθέσει προμελέτη
που περιλαμβάνει την ενοποίηση
αρχαιολογικών χώρων, τη διαμόρφωση
μονοπατιών περιήγησης επισκεπτών και
τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου
της Παλαιοχριστιανικής Αμφίπολης και
της Ρωμαϊκής Οικίας. Η Επιτροπή
Παρακολούθησης ενέκρινε, εντός του
τρέχοντος μηνός, σχέδια συνεργασίας.
Τέλος, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020 και
στην Πρόσκληση της Ειδικής Υπηρεσίας
Διαχείρισης του Ε.Π. Περιφέρειας Κεντρικής
Μακεδονίας, που είχε ανακοινωθεί τον
Ιανουάριο του 2017, υποβάλλονται από το
ΥΠΠΟΑ προς ένταξη έργα για το μνημείο
του Λόφου Καστά στην Αμφίπολη και για
τα οποία ήδη υπάρχουν εγκεκριμένες
μελέτες. Το μνημείο του Λόφου Καστά δεν
αφέθηκε στην τύχη του αλλά υποστηρίζεται
από τις υπηρεσίες του υπουργείου και
τους ειδικούς επιστήμονες οι οποίοι
πράττουν τα δέοντα, ώστε να προστατευθεί,
να συντηρηθεί και να αποδοθεί στο κοινό
ως τμήμα ενός ευρύτερου πολιτιστικού
τοπίου και ως ένα πολύ σημαντικό μνημείο
της πολιτιστικής κληρονομιάς».
ΑΠ.
ΤΖΙΤΖΙΚΩΣΤΑΣ
Ενταξη
στο ΕΣΠΑ
Για
τον περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας
Απόστολο Τζιτζικώστα, η εξασφάλιση
χρηματοδότησης «δίνει
απάντηση στην υποχρηματοδότηση ενός
από τους
σπουδαιότερους
αρχαιολογικούς
θησαυρούς
της
χώρας
μας,
ο οποίος
το τελευταίο διάστημα -και παρά τις
διαρκείς
πιέσεις
μας
έχει εγκαταλειφθεί». Οπως αναφέρει
ο ίδιος, «πριν από δύο εβδομάδες,
σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού
και τους υπόλοιπους
εταίρους, διασφαλίσαμε
χρηματοδότηση 900.000 ευρώ μέσω του
διασυνοριακού προγράμματος
“ Interreg
Ελλάδα - Βουλγαρία”, με την οποία
υλοποιούμε τη δέσμευση που είχαμε
αναλάβει ως διοίκηση
της Περιφέρειας
Κεντρικής Μακεδονίας,
για την προβολή και την ανάδειξη
τηδ περιοχήν της Αμφίπολης
ως τουριστικού προορισμού,
με βάση τα παγκόσμιας
σπουδαιότητας αρχαιολογικά
ευρήματα» λέει στην «Κυριακάτικη
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».
«Παράλληλα,
στο νέο ΕΣΠ Α (ΣΕΣ 2014-2020) προγραμματίζουμε
την ένταξη των έργων για τη συνέχιση
την ανασκαφής και τη δημιουργία συνθηκών
επισκεψιμότητας στο αρχαιολογικό
μνημείο. Περιμένουμε από τις αρμόδιες
υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού
να υποβάλουν τις ώριμες μελέτες τους
το συντομότερο δυνατόν, χωρίς να χαθεί
άλλος πολύτιμος χρόνος».
ΚΑΤΕΡΙΝΑ
ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ, Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
του Τύπου, 2 Απριλίου 2017
