Την Ολυμπιάδα
«φωτογραφίζουν»
οι επιστήμονες στην
Αμφίπολη
Της
ΓΙΩΤΑΣ ΣΥΚΚΑ
Νέος κύκλος ερμηνειών
ανοίγει με τα συμπεράσματα της μελέτης
των σκελετικών καταλοίπων του ταφικού
μνημείου στο λόφο Καστά της Αμφίπολης.
Από τους πέντε σκελετούς που ερευνήθηκαν
προέκυψε ότι ανήκουν σε μια γυναίκα άνω
των 60 ετών, δυο άντρες (35 με 45 ετών), ένα
βρέφος και μια ανδρική καύση από την
οποία σώζονται λίγα στοιχεία.
Η μελέτη του DNA θα δείξει
αν υπάρχουν δεσμοί συγγένειας μεταξύ
των νεκρών. Επικρατέστερο όμως σενάριο
σύμφωνα με επιστήμονες του υπουργείου
Πολιτισμού «δείχνει» την Ολυμπιάδα,
μητέρα του Μ. Αλεξάνδρου να είναι η
γυναίκα που βρέθηκε ενταφιασμένη. «Η
μόνη γυναίκα που θα μπορούσε να
δικαιολογήσει την ύπαρξη του Λέοντα
στην κορυφή του λόφου είναι η μητέρα
του Μ. Αλέξανδρου . Η Ολυμπιάδα ήταν δυο
φορές αρχηγός στρατού, μια των Μολλοσών
(από τους οποίους καταγόταν) και μια των
Μακεδόνων λόγω του γάμου της με τον
Φίλιππο Β.. Κινήθηκε εναντίον του
Κάσσανδρου ως αρχηγός των Μακεδόνων
και μην ξεχνάμε ότι ήταν επικεφαλής του
ηπειρωτικού στρατού όταν έπρεπε να τον
αντιμετωπίσει για να ενισχύσει τη θέση
του μικρού τότε Αλέξανδρου».
Η αναμόχλευση των οστών
οφείλεται σύμφωνα με την διεπιστημονική
ομάδα που ερεύνησε το υλικό (των
Πανεπιστημίων Αριστοτελείου και
Δημοκριτείου,) σε δραστηριότητα
τυμβωρύχων. «Είναι σαφές πια ότι το
ανακάτωμα οφείλεται σε αυτούς».
Τωρα για την συνύπαρξη του νεογέννητου,
των δυο ανδρών και της ανδρικής καύσης
δίπλα στην ηλικιωμένη, θα αποτελέσει
τροφή για τους ιστορικούς κι άλλες
ειδικότητες επιστημόνων. «Αλλωστε
τα παιδιά του Κάσσανδρου και της
Θεσσαλονίκης (ετεροθαλή αδερφή του Μ.
Αλέξανδρου) ήταν εγγόνια της Ολυμπιάδας.
Και όπως αναφέρουν ιστορικές πηγές
αλληλοσκοτώθηκαν» μας επισημαίνουν
αρχαιολόγοι.
Από τερηδόνα ως άλογα
Σύμφωνα με την ανακοίνωση
που δόθηκε στη δημοσιότητα από το
υπουργείο Πολιτισμού, τα σκελετικά
κατάλοιπα του ταφικού μνημείου, από τον
λόφο Καστά Αμφίπολης αντιστοιχούν σε
550 περίπου οστά, θρυμματισμένα και
ακέραια, ένα κρανίο σε αρκετά καλή
κατάσταση, από το οποίο λείπουν τα οστά
που συνθέτουν το πρόσωπο, και μία σχεδόν
ακέραιη κάτω γνάθος. Δεν βρέθηκαν δόντια,
εκτός από μία τερηδονισμένη ρίζα δεξιού
δεύτερου προγόμφιου, η οποία βρισκόταν
μέσα στη κάτω γνάθο και εμφανίζει
προχωρημένο ακρορριζικό απόστημα.
Από τα 550 οστά που
καταμετρήθηκαν, τα 157 προέκυψαν κατόπιν
προσεκτικής ανάταξης από διαφορετικά
θραύσματα διάσπαρτων οστών, καταγράφηκαν
συστηματικά σε βάση δεδομένων και έγινε
προσπάθεια απόδοσης τους σε επιμέρους
άτομα. Επιπλέον, αναγνωρίστηκαν οστά
ζώων, κάποια από τα οποία φαίνεται να
ανήκουν σε μακρά οστά ιπποειδούς. Τα
οστά των ζώων θα μελετηθούν από ειδικό
ζωοαρχαιολόγο.
Γυναίκα σε εμμηνόπαυση
Η γυναίκα υπολογίζεται
,-σύμφωνα με τον προσδιορισμό του φύλου
που έγινε βάσει συγκεκριμένων δεικτών-
ότι είναι άνω των 60 ετών, με ύψος 1,`57 εκ.
όπως έδειξαν οι μετρήσεις των μακρών
οστών. Μαλιστα ο μεγαλύτερος αριθμός
των οστών που βρέθηκαν στον κιβωτιόσχημο
τάφο ανήκουν στον γυναικείο σκελετό.
Στα συμπεράσματα βοήθησε
η μελέτη: στα οστά της πυέλου (λεκάνης),
τα οστά του κρανίου (μεσόφρυο, υπερόφρυα
τόξα, κλίση του μετωπιαίου, μετωπιαία
ογκώματα, κάτω κροταφική γραμμή,
μαστοειδείς αποφύσεις, ινιακό έπαρμα),
η κάτω γνάθος (γένειο, γωνία κάτω γνάθου,
κλάδοι) και η μορφολογική διάπλαση των
οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Επίσης σε τμήμα της αριστερής ηβικής
σύμφυσης (πρόσθιο τμήμα της λεκάνης),
στο βαθμό συνοστέωσης των κρανιακών
ραφών, στην έντονη προθανάτια απώλεια
των οπίσθιων δοντιών και στις δύο πλευρές
της κάτω γνάθου. Ακόμη η ηλικία
προσδιορίζεται από την παρουσία
μεταβολικών νοσημάτων, όπως είναι η
οστεοπόρωση και η μετωπιαία υπερόστωση
(Hyperostosis Frontalis Interna: πάχυνση των τοιχωμάτων
του κρανίου, εσωτερικά του μετωπιαίου
οστού, η οποία είναι συνήθως ασυμπτωματική
και συνδέεται με ορμονικές διαταραχές
που εμφανίζονται συχνά σε γυναίκες μετά
την εμμηνόπαυση), και στις έντονες
εκφυλιστικές αλλοιώσεις, κυρίως στη
σπονδυλική στήλη και στις οστεοποιήσεις
ενθέσεων και χόνδρων στα μακρά οστά και
στις πλευρές.
Θάνατος από αιχμηρό
όργανο
Οι άνδρες υπολογίζονται
σε 35 έως 45 ετών (ο ενας νεότερος ο άλλος
μεγαλύτερος) βάσει: των ανατομικών
σημείων στα οστά της πυέλου (λεκάνης)
,της μορφολογικής διάπλασης των μακρών
οστών (μετρήσεις των μακρών οστών).
Επίσης στα συμπεράσματα συνέβαλαν η
μελέτη στις δύο ηβικές συμφύσεις (πρόσθιο
τμήμα της λεκάνης), στις εκφυλιστικές
αλλοιώσεις της ωτοειδούς επιφάνειας
της αριστερής πυέλου (η περιοχή της
λεκάνης που αρθρώνεται με το ιερό οστό)
και στην πλήρη συνοστέωση των επιφύσεων
των στερνικών άκρων και στις δύο κλείδες.
Σημειώνεται ότι ο
σχετικά νεαρότερος από τους δύο άνδρες
(άτομο 2) με ύψος που υπολογίζεται στα
1,68 εκ. , φέρει ίχνη τομών (cut marks) στην
αριστερή άνω θωρακική μοίρα, σε δύο
πλευρές και αυχενικό σπόνδυλο, καθώς
και στην κάτω επιφάνεια του στερνικού
άκρου της αριστερής κλείδας. Ταυτίζονται
πιθανόν με επιθετικά χτυπήματα-τραυματισμούς,
που θα πρέπει να έγιναν εξ επαφής με
αιχμηρό όργανο π.χ. μαχαιρίδιο, και
προκάλεσαν το θάνατο του, καθώς δεν
διακρίνονται ενδείξεις επούλωσης. Ο
δεύτερος άνδρας (άτομο 3) υψους 1,62-1,63 εκ,
είναι λίγο μεγαλύτερος σε σχέση με τον
πρώτο, έχει ενδείξεις εγκάρσιου, πλήρως
επουλωμένου, κατάγματος στη δεξιά του
κερκίδα, σχετικά κοντά στο δεξιό καρπό.
Επιπλέον, και οι δύο άνδρες παρουσιάζουν
εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθρίτιδας
και σπονδυλαρθρίτιδας σε διαφορετικά
σημεία των σκελετών τους.
Το βρέφος
Το τέταρτο άτομο είναι
ένα νεογέννητο όπως έδειξαν οι μετρήσεις
μήκους και πλάτους του αριστερού
βραχιονίου και της αριστερής κάτω
γνάθου, όμως οι επιστήμονες δεν κατάφεραν
να προσδιορίσουν το φύλο, καθώς τα
μορφολογικά χαρακτηριστικά διάκρισης
φύλου στα οστά των νεογνών δεν είναι
σαφή.
Από το πέμπτο άτομο
σώζονται μόλις μόλις εννέα (9) θραύσματα, (φωτο) κυρίως μακρών οστών, που φέρουν όλες
τις παραμορφώσεις αλλά και τους
αποχρωματισμούς (υπόλευκο και μπλε/γκρι)
που συναντώνται στις περιπτώσεις πλήρους
καύσης σαρκωμένου νεκρού και ανήκει
πιθανότατα σε ενήλικο άτομο.
Η γενική εικόνα εύρεσης
των σκελετικών καταλοίπων συνηγορεί
στην αναμόχλευση τους από ανθρωπογενή
επέμβαση, η οποία φαίνεται ότι αφορούσε
τόσο στο εσωτερικό του χώρου 4, όσο και
στο εσωτερικό του κιβωτιόσχημου τάφου.
Μια σειρά αναλυτικών
μεθόδων στα σκελετικά ευρήματα του
ταφικού μνημείου του λόφου Καστά, θα
δώσουν περισσότερα στοιχεία για καλύτερη
τεκμηρίωση, που αφορούν στις παθολογικές
αλλοιώσεις, στην διατροφή, στη συγγένεια
και στον τόπο καταγωγής των ανθρώπων
αυτών, δηλαδή εάν πρόκειται για άτομα
που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην
Αμφίπολη ή για άτομα που μετακινήθηκαν
από κάπου αλλού κατά την διάρκεια της
ζωής τους και ενταφιάστηκαν στο
συγκεκριμένο ταφικό μνημείο.
Μεταξύ άλλων σχεδιάζονται:
- Ακτινολογική μελέτη,
ιστολογικές-μικροσκοπικές ,αναλύσεις
σταθερών ισοτόπων άνθρακα και αζώτου,
αναλύσεις στροντίου.
- Παλαιογενετικές
αναλύσεις (αρχαίο DNA) με σκοπό την
περιγραφή της βιολογικής και γενετικής
ιστορίας των ατόμων.
Η εφαρμογή AMS χρονολογήσεων
σε δείγματα τόσο των ανθρώπινων οστών
όσο και των συγκείμενων ζώων, θα
συμπληρώσει την εικόνα της διαδοχής
των ταφών, η οποία δεν μπορεί να ανασυσταθεί
μέσα από την ανασκαφική διαδικασία.
Οι μακροσκοπικές όσο
και οι αναλυτικές μέθοδοι θα εφαρμοστούν
σε ένα μεγάλο αριθμό σκελετών, περίπου
300, από τα νεκροταφεία της Αμφίπολης,
στο πλαίσιο διετούς ερευνητικού
προγράμματος, που χρηματοδοτείται από
το ΥΠΠΟΑ και πραγματοποιείται από
πολυπληθή ερευνητική ομάδα με επικεφαλής
τις κυρίες Σ. Τριανταφύλλου, επίκουρη
Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας
και Οστεοαρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας
Αρχαιολογίας, ΑΠΘ και Χ. Παπαγεωργοπούλου,
επίκουρη Καθηγήτρια Φυσικής Ανθρωπολογίας,
Τμήμα Ιστορίας Εθνολογίας, Εργαστήριο
Φυσικής Ανθρωπολογίας, ΔΠΘ. Στόχος είναι
να αποκτηθεί πολύτιμο συγκριτικό υλικό.
ΠΗΓΗ: kathimerini.gr
Η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ
αναλυτικά:
Τα σκελετικά
κατάλοιπα του ταφικού μνημείου, από τον
λόφο Καστά Αμφίπολης αντιστοιχούν σε
550 περίπου οστά, θρυμματισμένα και
ακέραια, ένα κρανίο σε αρκετά καλή
κατάσταση, από το οποίο λείπουν τα οστά,
που συνθέτουν το πρόσωπο και μία σχεδόν
ακέραιη κάτω γνάθο. Δεν βρέθηκαν δόντια,
εκτός από μία τερηδονισμένη ρίζα δεξιού
δεύτερου προγόμφιου, η οποία βρισκόταν
μέσα στη κάτω γνάθο και εμφανίζει
προχωρημένο ακρορριζικό απόστημα.
Από τα 550
οστά, που καταμετρήθηκαν, τα 157, τα οποία
προέκυψαν κατόπιν προσεκτικής ανάταξης
από διαφορετικά θραύσματα διάσπαρτων
οστών, καταγράφηκαν συστηματικά σε βάση
δεδομένων και έγινε προσπάθεια απόδοσης
τους σε επιμέρους άτομα.
Επιπλέον,
αναγνωρίστηκαν οστά ζώων, κάποια από
τα οποία φαίνεται να ανήκουν σε μακρά
οστά ιπποειδούς. Τα οστά των ζώων θα
μελετηθούν από ειδικό ζωοαρχαιολόγο.
Ο ελάχιστος
αριθμός των ατόμων, που ταυτοποιήθηκαν
από τα διαγνωστικά σκελετικά κατάλοιπα
αντιστοιχεί σε πέντε άτομα, τέσσερα εκ
των οποίων αποδίδονται σε ενταφιασμούς
και ένα σε καύση.
Οι νεκροί
των ενταφιασμών διακρίνονται: Σε μία
γυναίκα (άτομο 1), σε δύο άνδρες μέσης
ηλικίας (άτομα 2 και 3) και σε ένα νεογέννητο
άτομο (άτομο 4).
Ατομο 1: Γυναίκα
Η γυναίκα,
μπορεί με ασφάλεια να τοποθετηθεί στο
ηλικιακό διάστημα άνω των 60 ετών. Ο
προσδιορισμός του φύλου έγινε βάσει
συγκεκριμένων δεικτών, που αφορούν:
1) στα οστά
της πυέλου (λεκάνης) (αριστερή μείζων
ισχιακή εντομή, δεξιά πρωτιαία αύλακα,
αριστερό και δεξιό ισχιακό κύρτωμα
λαγώνια ακρολοφία, σώμα και άκανθα
ισχιακού),
2) στα οστά
του κρανίου (μεσόφρυο, υπερόφρυα τόξα,
κλίση του μετωπιαίου, μετωπιαία ογκώματα,
κάτω κροταφική γραμμή, μαστοειδείς
αποφύσεις, ινιακό έπαρμα),
3) στην κάτω
γνάθο (γένειο, γωνία κάτω γνάθου, κλάδοι),
4) στη
μορφολογική διάπλαση των οστών (μετρήσεις
των μακρών οστών).
Ο προσδιορισμός
της ηλικίας βασίστηκε:
1) σε τμήμα
της αριστερής ηβικής σύμφυσης (πρόσθιο
τμήμα της λεκάνης),
2) στο βαθμό
συνοστέωσης των κρανιακών ραφών,
3) στην έντονη
προθανάτια απώλεια των οπίσθιων δοντιών
και στις δύο πλευρές της κάτω γνάθου,
4) στην
παρουσία μεταβολικών νοσημάτων, όπως
είναι η οστεοπόρωση και η μετωπιαία
υπερόστωση (Hyperostosis Frontalis Interna: πάχυνση
των τοιχωμάτων του κρανίου, εσωτερικά
του μετωπιαίου οστού, η οποία είναι
συνήθως ασυμπτωματική και συνδέεται
με ορμονικές διαταραχές που εμφανίζονται
συχνά σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση),
5) στις
έντονες εκφυλιστικές αλλοιώσεις, κυρίως
στη σπονδυλική στήλη και στις οστεοποιήσεις
ενθέσεων και χόνδρων στα μακρά οστά και
στις πλευρές.
Σε ό,τι αφορά
το ανάστημα της ηλικιωμένης γυναίκας,
μετά από τη συνδυαστική εφαρμογή
διαφορετικών μεθόδων στις μετρήσεις
των μακρών οστών, εκτιμάται στα 157 εκ.
Στο γυναικείο
σκελετό φαίνεται ότι αποδίδονται τα
περισσότερα οστά που βρέθηκαν στον
κιβωτιόσχημο τάφο, από τα 7,8 μ. από την
κορυφή του θαλάμου και κάτω, δηλαδή 1 μ.
πάνω από το δάπεδό του κιβωτιόσχημου.
Ατομα 2
και 3 : Δύο άνδρες, 35 έως 45 ετών.
Τα δύο άτομα
(2 και 3), από τα τέσσερα, που είχαν δεχτεί
ενταφιασμό, μπορούν με ασφάλεια να
αποδοθούν σε άνδρες, βάσει:
1) των
ανατομικών σημείων στα οστά της πυέλου
(λεκάνης) (αριστερό και δεξιό ηβικό οστό
και ειδικότερα κοιλιακό τόξο, υποηβική
κοιλότητα και μέση επιφάνεια των οστών,
αριστερή πρωτιαία αύλακα, αριστερό και
δεξιό ισχιακό κύρτωμα, αριστερή και
δεξιά κοτύλη, μορφολογία ιερού οστού
για το άτομο 2 και δεξιό ισχιακό κύρτωμα
και μορφολογία ιερού οστού για το άτομο
2) της
μορφολογικής διάπλασης των μακρών οστών
(μετρήσεις των μακρών οστών).
Οι δύο άνδρες
είναι σχετικά κοντά ηλικιακά, στην
κατηγορία των 35 έως 45 ετών: Ο ένας, στις
αρχές και ο δεύτερος, προς το τέλος της
κατηγορίας αυτής.
Ο προσδιορισμός
της ηλικίας για το άτομο 2 βασίστηκε:
1) στις δύο
ηβικές συμφύσεις (πρόσθιο τμήμα της
λεκάνης),
2) στις
εκφυλιστικές αλλοιώσεις της ωτοειδούς
επιφάνειας της αριστερής πυέλου (η
περιοχή της λεκάνης που αρθρώνεται με
το ιερό οστό),
3) στην πλήρη
συνοστέωση των επιφύσεων των στερνικών
άκρων και στις δύο κλείδες.
Ο προσδιορισμός
του ηλικιακού εύρους για το άτομο 3,
βασίστηκε στη δεξιά ηβική σύμφυση.
Σημειώνεται
ότι ο σχετικά νεαρότερος από τους δύο
άνδρες (άτομο 2) φέρει ίχνη τομών (cut
marks) στην αριστερή άνω θωρακική μοίρα,
σε δύο πλευρές και αυχενικό σπόνδυλο,
καθώς και στην κάτω επιφάνεια του
στερνικού άκρου της αριστερής κλείδας.
Ταυτίζονται πιθανόν με επιθετικά
χτυπήματα-τραυματισμούς, που θα πρέπει
να έγιναν εξ επαφής με αιχμηρό όργανο
π.χ. μαχαιρίδιο, και προκάλεσαν το θάνατο
του, καθώς δεν διακρίνονται ενδείξεις
επούλωσης.
Ο δεύτερος
άνδρας (άτομο 3), λίγο μεγαλύτερος σε
σχέση με τον πρώτο, έχει ενδείξεις
εγκάρσιου, πλήρως επουλωμένου, κατάγματος
στη δεξιά του κερκίδα, σχετικά κοντά
στο δεξιό καρπό. Επιπλέον, και οι δύο
άνδρες παρουσιάζουν εκφυλιστικές
αλλοιώσεις οστεοαρθρίτιδας και
σπονδυλαρθρίτιδας σε διαφορετικά σημεία
των σκελετών τους.
Σε ό,τι αφορά
το ανάστημα των ανδρών μετά από τη
συνδυαστική εφαρμογή διαφορετικών
μεθόδων στις μετρήσεις των μακρών οστών,
εκτιμάται στα 168 εκ. για το άτομο 2 και
στα 162-163 εκ. για το άτομο 3.
Άτομα 4 και 5
Το τέταρτο
άτομο είναι ένα νεογέννητο βρέφος
(νεογνό). Ο προσδιορισμός της ηλικίας
βασίστηκε στις μετρήσεις μήκους και
πλάτους του αριστερού βραχιονίου και
της αριστερής κάτω γνάθου. Ο προσδιορισμός
του φύλου σε αυτό το άτομο δεν κρίνεται
δυνατός καθώς τα μορφολογικά χαρακτηριστικά
διάκρισης φύλου στα οστά των νεογνών
δεν είναι σαφή.
Το πέμπτο
άτομο εκπροσωπείται από ελάχιστα
θραύσματα, μόλις εννέα (9), κυρίως μακρών
οστών, που φέρουν όλες τις παραμορφώσεις
(εγκάρσιες μικρορωγμές και μερικές
φορές έντονη παραμόρφωση) αλλά και τους
αποχρωματισμούς (υπόλευκο και μπλε/γκρι)
που συναντώνται στις περιπτώσεις πλήρους
καύσης σαρκωμένου νεκρού και ανήκει
πιθανότατα σε ενήλικο άτομο.
Η γενική
εικόνα εύρεσης των σκελετικών καταλοίπων
συνηγορεί στην αναμόχλευση τους από
ανθρωπογενή επέμβαση, η οποία φαίνεται
ότι αφορούσε τόσο στο εσωτερικό του
χώρου 4, όσο και στο εσωτερικό του
κιβωτιόσχημου τάφου.
Προοπτικές
Στα σκελετικά
ευρήματα του ταφικού μνημείου του λόφου
Καστά, εκτός από τις μακροσκοπικές
μεθόδους, θα εφαρμοστεί μια σειρά
αναλυτικών μεθόδων για την καλύτερη
τεκμηρίωση αλλά και για την συμπλήρωση
πληρέστερων πληροφοριών, που αφορούν
στις παθολογικές αλλοιώσεις, στην
διατροφή, στη συγγένεια και στον τόπο
καταγωγής των ανθρώπων αυτών, δηλαδή
εάν πρόκειται για άτομα που γεννήθηκαν
και μεγάλωσαν στην Αμφίπολη ή για άτομα
που μετακινήθηκαν από κάπου αλλού κατά
την διάρκεια της ζωής τους και ενταφιάστηκαν
στο συγκεκριμένο ταφικό μνημείο.
Οι αναλυτικές
αυτές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
• ακτινολογική
μελέτη των οστών για τον εντοπισμό
παθολογικών αλλοιώσεων, που δεν είναι
μακροσκοπικά διακριτές αλλά και για
την πληρέστερη περιγραφή των ήδη
καταγεγραμμένων π.χ. μετωπιαία υπερόστωση
ατόμου 1, τομές-τραυματισμοί (cut marks)
ατόμου 2, επουλωμένο κάταγμα ατόμου 3.
• ιστολογικές-μικροσκοπικές
τεχνικές π.χ. περίπτωση μετωπιαίας
υπερόστωσης, και όπου αλλού κριθεί
απαραίτητο.
• αναλύσεις
σταθερών ισοτόπων άνθρακα και αζώτου
με σκοπό τον προσδιορισμό του είδους
των πρωτεϊνών που κατανάλωναν τα
συγκεκριμένα άτομα.
• αναλύσεις
στροντίου που λόγω της απουσίας δοντιών
θα περιοριστούν μόνο στις τιμές που θα
προκύψουν από τη δειγματοληψία των
οστών.
• παλαιογενετικές
αναλύσεις (αρχαίο DNA) με σκοπό την
περιγραφή της βιολογικής και γενετικής
ιστορίας των ατόμων. Στο πλαίσιο των
αναλύσεων θα εξεταστεί η ενδεχόμενη εξ
αίματος συγγένεια των τριών ατόμων. Η
ταφονομική όμως παρουσία των μακρών
οστών, η απουσία δοντιών και τμημάτων
του κρανίου στα άτομα 2 και 3 που
χρησιμοποιούνται στις αναλύσεις αρχαίου
DNA, ενδεχομένως να μην επιτρέψει την
απόκτηση επαρκούς ποσότητας ενδογενούς
πυρηνικού DNA για την επιτυχημένη και με
ακρίβεια ταυτοποίηση της εξ αίματος
συγγένειας. Στα άτομα 4 και 5, λόγω της
περιορισμένης ποσότητας δείγματος αλλά
και της επίδρασης υψηλής θερμοκρασίας
λόγω καύσης, στο άτομο 5, δεν θα εφαρμοστούν
οι παραπάνω μέθοδοι.
• Η εφαρμογή
AMS χρονολογήσεων σε δείγματα τόσο των
ανθρώπινων οστών όσο και των συγκείμενων
ζώων, θα συμπληρώσει την εικόνα της
διαδοχής των ταφών, η οποία δεν μπορεί
να ανασυσταθεί μέσα από την ανασκαφική
διαδικασία.
Τόσο οι
μακροσκοπικές όσο και οι αναλυτικές
μέθοδοι θα εφαρμοστούν σε ένα μεγάλο
αριθμό σκελετών, περίπου 300, από τα
νεκροταφεία της Αμφίπολης, στο πλαίσιο
διετούς ερευνητικού προγράμματος, που
χρηματοδοτείται από το ΥΠΠΟΑ και
πραγματοποιείται από πολυπληθή ερευνητική
ομάδα με επικεφαλής τις κυρίες Σ.
Τριανταφύλλου, επίκουρη Καθηγήτρια
Προϊστορικής Αρχαιολογίας και
Οστεοαρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας
Αρχαιολογίας, ΑΠΘ και Χ. Παπαγεωργοπούλου,
επίκουρη Καθηγήτρια Φυσικής Ανθρωπολογίας,
Τμήμα Ιστορίας Εθνολογίας, Εργαστήριο
Φυσικής Ανθρωπολογίας, ΔΠΘ. Η ομάδα
αποτελείται από προπτυχιακούς,
μεταπτυχιακούς και μεταδιδακτορικούς
φοιτητές των Πανεπιστημίων Αριστοτελείου
και Δημοκριτείου αλλά και διεθνώς
αναγνωρισμένους εξωτερικούς συνεργάτες.
Με αυτό τον
τρόπο θα αποκτηθεί πολύτιμο συγκριτικό
υλικό, έτσι ώστε:
1) τα
συγκεκριμένα σκελετικά κατάλοιπα, από
το εξαιρετικά σημαντικό ταφικό μνημείο
του λόφου Καστά να ενταχθούν σε ένα
ευρύτερο πληθυσμιακό σύνολο,
2) τα
αποτελέσματα των αναλυτικών μεθόδων
σε αρχαιολογικά σύνολα να ερμηνευθούν
σε συνάφεια με τα αποτελέσματα της
μακροσκοπικής μελέτης ενός συνόλου
πληθυσμού,
3) να γίνει
σαφές ότι τα ανθρωπολογικά ευρήματα
πρέπει να μελετώνται μέσα στο αρχαιολογικό,
κοινωνικό και ιστορικό τους πλαίσιο,
που προσφέρεται μόνο μέσα από τη
συστηματική μελέτη των συνευρημάτων
και τη συνολική προσέγγιση της περιόδου.
******************************
Ντ. Κινγκ: Στον τάφο
της Αμφίπολης
δεν είναι θαμμένη η
Ολυμπιάδα
Τα νέα από την Αμφίπολη
έφεραν και την επανεμφάνιση της Ντόροθι
Κινγκ, η οποία, με βάση και τα νέα
στοιχεία, μπαίνει δυνατά στον χορό της
ονοματολογίας. Η αρχαιολόγος στο μπλογκ
της παρουσιάζει τη δική της εκδοχή για
τους ενοίκους του τάφου της Αμφίπολης.
«Οι σοροί όλων όσοι
είχαν ταφεί ανακαλύφθηκε πού ανήκουν:
Σε μια γυναίκα, δύο άνδρες μέσης ηλικίας
και ένα νεογέννητο», σημειώνει
ξεκινώντας το άρθρο της και αμέσως
ξεκινά την ονοματολογία... αποκλείοντας.
Δεν είναι η Ολυμπιάδα
Λίγο παρακάτω αναφέρει
και ένα ακόμη στοιχείο που αποκλείει
την Ολυμπιάδα. Οπως σημειώνει η Ντόροθι
Κινγκ, επικαλούμενη το άρθρο του Εντσον
«Ο τάφος της Ολυμπιάδας», οι επιγραφές
δείχνουν ότι η Ολυμπιάδα θάφτηκε στην
Πύδνα. Ετσι, η Αμφίπολη δεν θα μπορούσε
να είχε χτιστεί πριν από τη μάχη της
Πύδνας.
Οσον αφορά τους σκελετούς
των δύο ανδρών που ανακαλύφθηκαν, η
Ντόροθι Κινγκ αναφέρει ότι και οι δυο
τους ήταν ηλικίας από 30 συν έως 40 και
κάτι ετών, ενώ ο σκελετός που ανήκει
στον νεότερο από τους δύο φέρει σημάδια
από χτυπήματα με αιχμηρά αντικείμενα.
«Πιθανότατα τραυματίστηκε θανάσιμα
από μαχαίρι», γράφει και προσθέτει:
«Ο μεγαλύτερος από τους δύο άνδρες
έχει ένα παλιό κάταγμα στον καρπό.
Ενδιαφέρον είναι και το γεγονός ότι και
οι δυο τους ''έχουν εκφυλιστική
οστεοαρθρίτιδα και βλάβες σε διάφορα
σημεία του σκελετού τους''. Αυτά θα
μπορούσαν να σχετίζονται με θέματα
γενετικής».
Με βάση αυτά τα δεδομένα,
αποκλείει κάποιος από τους σκελετούς
να ανήκει στον Ηφαιστίωνα. «Ο
Ηφαιστίωνας πρέπει να αποκλειστεί,
καθώς πέθανε στα 32 του και δεν δολοφονήθηκε»,
αναφέρει χαρακτηριστικά.
Επίσης, «υπάρχουν
οστά ζώων (περίπου 550, από τα οποία
ανθρώπινα δεν είναι τα 157;), συμπεριλαμβανομένων
αλόγων, κάτι το οποίο στηρίζει περαιτέρω
τη θεωρία της μακεδονικής βασιλικής
ταφής (για εμένα είναι βασικό στοιχείο)»...
Οι σκελετοί είναι
αποσπασματικοί, γι' αυτό και δεν είχε
αναγνωριστεί ότι ήταν περισσότεροι οι
νεκροί, αλλά αυτό είναι κάτι ασυνήθιστο:
Τα οικογενειακά μαυσωλεία δεν ήταν ο
κανόνας εκείνη την εποχή.
Φίλιππος ΙΙΙ και
Ευρυδίκη οι νεκροί;
«Ο λόγος που καταλήγω
στον Φίλιππο Γ' και την Ευρυδίκη είναι
γιατί η Αμφίπολη είναι ο τόπος όπου
κρατήθηκαν όμηροι και πιθανότητα
σκοτώθηκαν», σημειώνει
λίγο παρακάτω σε update του άρθρου της και
προσθέτει: «Με τα δεδομένα
που έχω, ταιριάζει ο τάφος να κατασκευάστηκε
την περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή
αμέσως μετά, αλλά ο αποτεφρωμένος πρέπει
να τοποθετήθηκε εκεί αργότερα. Ο
Κάσσανδρος τους έθαψε με τιμές, αφού
τους δολοφόνησε και παντρεύτηκε την
ετεροθαλή αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Θεσσαλονίκη για να παγιώσει το αίτημά
του για τον θρόνο. Οπότε, ναι, η δολοφονία
και μετά η τιμητική ταφή είναι παράξενη,
αλλά έτσι ήταν η πολιτική εκείνων των
ημερών».
Και συνεχίζει: «Αν
και δεν μπορώ να βρω κάποια πηγή που να
αναφέρει ότι η Ανταία είχε ένα μωρό, το
νεογέννητο θα μπορούσε να έχει δολοφονηθεί
από το χέρι του Κάσσανδρου και να ήταν
αυτό που τον οδήγησε να τους σκοτώσει
όλους, ως πρώτο στάδιο του σχεδίου του
για να καταλάβει τον θρόνο, εξολοθρεύοντας
τους εχθρούς του. Οσον αφορά τη γυναίκα
άνω των 60, θα μπορούσε να είναι κάποια
πρόγονός τους, όπως η Δηιάνειρα. Το
αποτεφρωμένο πέμπτο σώμα είναι σε τόσο
κακή κατάσταση που δεν μπορεί να
προσδιοριστεί το φύλο του. Αν ήταν
γυναίκα, θα μπορούσε να είναι η Ευρυδίκη,
αλλά ενδεχομένως και η Κυνάνη».
ΠΗΓΗ: iefimerida.gr
