ΟΙ ΦΙΓΟΥΡΕΣ ΣΤΑ
ΜΑΡΜΑΡΙΝΑ ΕΠΙΣΤΥΛΙΑ ΙΣΩΣ
ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ
Νέος γρίφος οι ζωγραφιές
στον τάφο της Αμφίπολης
Αντιμέτωποι με ένα νέο
γρίφο είναι οι αρχαιολόγοι στον Τύμβο
Καστά της Αμφίπολης. Η απο-κρυπτογράφηση
των ζωγραφικών επιφανειών που αποκαλύφθηκαν
στον τρίτο θάλαμο του μνημείου ίσως
προσφέρει στοιχεία για την ταυτότητα
του νεκρού. Πρόκειται για ανθρώπινες
φιγούρες ζωγραφισμένες σε τμήματα των
μαρμάρινων επιστυλίων (φωτο) που βρέθηκαν
στα χώματα του τρίτου χώρου, πίσω από
τις Καρυάτιδες και σήμερα συντηρούνται
στο Μουσείο της Αμφίπολης. Τα έντονα
χρώματα ήταν εκείνα που τράβηξαν την
προσοχή των αρχαιολόγων.
Οπως έγραψε χθες ο
Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, οι
πρώτες έρευνες αποκάλυψαν αχνή παράσταση.
Διακρίνονται προς το παρόν μόνο οι
φιγούρες αλλά όχι μορφές. Για τον
καθαρισμό της ζωγραφικής επιφάνειας
(παραμένει άγνωστο προς το παρόν αν
διέτρεχε περιμετρικά το χώρο εν είδει
ζωφόρου) θα εκπονηθεί μελέτη ενώ η
ακτινογράφηση της με λέιζερ θα δώσει
περισσότερες απαντήσεις. Πρόκειται για
μέθοδο διαδεδομένη στη ζωγραφική η
οποία μπορεί να μας δείξει το υπόστρωμα
του έργου αλλά και την προετοιμασία του
καλλιτέχνη στη ζωγραφική επιφάνεια. Η
παράσταση -εφόσον τα χρώματα έχουν
διαποτίσει το μάρμαρο- μπορεί να
ανιχνευτεί και με φωτογραφικές μεθόδους.
Τέτοιες μέθοδοι έχουν εφαρμοστεί και
στο αναστηλωτικό έργο του Ιερού Βράχου.
«Ακόμα κι αν έχουν χαθεί οι παραστάσεις
από την επιφάνεια του μαρμάρου μπορούμε
με φωτογραφικές μεθόδους να δούμε το
σχέδιο που υπήρχε», λέει στον «Ε.Τ.»
η κ. Εύη Παπακωνσταντίνου, χημικός
μηχανικός, υπεύθυνη μέχρι το 2010 των
έργων συντήρησης στην Ακρόπολη. «Εμείς
χρησιμοποιήσαμε σε σκοτάδι μια
τροποποιημένη, στην Αμερική, ψηφιακή
κάμερα. Με τη μέθοδο αυτή είδαμε χρώματα
-όπως το αιγυπτιακό μπλε- που είχαν
ποτίσει εσωτερικά το μάρμαρο. Είδαμε
το περίγραμμα των σχεδίων, στην περίπτωση
μας ήταν σχέδια γεωμετρικά, που αναδύθηκαν
σαν μαγική εικόνα».
Κατά πόσο μια ζωγραφική
παράσταση μπορεί να αποκαλύψει στοιχεία
για την ταυτότητα του
νεκρού; «Είναι
δύσκολο αλλά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε
τίποτα», σημειώνει στον «Ε.Τ.» η
καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Γεωργία
Κοκκορού-Αλευρά
«Στους μακεδόνικους
τάφους πάντα περιμένουμε τη ζωγραφική,
αυτό είναι το σύνηθες. Το περίεργο στην
Αμφίπολη είναι τα γλυπτά», επισημαίνει
η ίδια και προσθέτει: «Στις ζωγραφικές
παραστάσεις έχουμε θέματα μυθολογικά,
συμπόσια... Δεν απεικονίζονται συνήθως
πορτρέτα. Αλλά κανείς δεν μπορεί να
αποκλείσει και ένα τέτοιο ενδεχόμενο».
Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Εφη Οικονόμου,
διδάκτορα Θεολογίας, επιμελήτρια της
Συλλογής Αγγείων του Εθνικού Αρχαιολογικού
Μουσείου με διατριβή στην εικονογραφία
των ταφικών μνημείων της Μακεδονίας,
«όλες οι παραστάσεις μιλούν με
κάποιον τρόπο για την ταυτότητα του
νεκρού. Για παράδειγμα, ένα βασιλικό
κυνήγι σημαίνει ότι ο νεκρός είναι ή
βασιλικός ακόλουθος ή ενδεχομένως ο
ίδιος ο βασιλιάς. Ομως στην περίπτωση
αυτή θέλουμε και τα συνευρήματα για να
μπορέσουμε να κάνουμε την ταύτιση, κάτι
που δεν έχουμε στην Αμφίπολη». Η
ζωγραφική στους μακεδόνικους τάφους
χωρίζεται σε τέσσερις θεματικές ομάδες:
«Αναφέρονται στον κόσμο των θεών,
του μύθου, των θνητών και τέλος έχουμε
παραστάσεις με διακοσμητικά και
αρχιτεκτονικά μοτίβα». Η θεματολογία
αλλάζει ανάλογα με την εποχή.
«Τον 4ο π.Χ. αιώνα η
εικονογραφία εκφράζει κυρίως ένα
αριστοκρατικό μοντέλο με παραστάσεις,
για παράδειγμα, συμποσίου, όπως στον
Άγιο Αθανάσιο, και κυνηγιού, όπως στον
τάφο του Φιλίππου Β΄. Τον 3ο και το 2ο πΧ
αιώνα αρχίζουν να εμφανίζονται πολεμιστές
και πολεμικά αντικείμενα», σημειώνει
η κ. Οικονόμου. Η αποκάλυψη μορφής
πολεμιστή στην Αμφίπολη μπορεί να
«δείξει» ένα στοιχείο της ταυτότητας
του νεκρού; «Είναι πολλά αυτά που
πρέπει προηγουμένως να διευκρινιστούν»,
επισημαίνει η αρχαιολόγος. «Μιλάμε
για μία ταφή ή για ταφή οικογενειακή;
Μιλάμε για μια φάση στη χρήση του
μνημείου, αυτή του τέλους του 4ου π.Χ.
αιώνα, ή για πολλές; Μόνο η ανασκαφέας
μπορεί να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα
ερωτήματα».
«Θα γνωρίζουμε σύντομα
το φύλο του νεκρού»
 |
| Προσθήκη λεζάντας |
Το Σάββατο, στην Αμφίπολη,
στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου του
υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού,
Κώστα Τασούλα, απαντήθηκε το ερώτημα
για το χρόνο κατασκευής του κυβωτιόσχημου
τάφου. Σύμφωνα με την επιστημονική
ομάδα, πρώτα κατασκευάστηκε ο υπόγειος
χώρος όπου τοποθετήθηκε ο νεκρός και
μετά κτίστηκε το υπόλοιπο μνημείο. Η
μελέτη του σκελετού που βρέθηκε στον
κιβωτιόσχημο τάφο θα γίνει από ελληνικό
εργαστήριο, όπως έχει γράψει ο «Ε.Τ.».
«Κρίνουμε και ψάχνουμε το καλύτερο»,
είπε ο κ. Τασούλας. «Απ' ό,τι γνωρίζουμε»,
πρόσθεσε, «σε σύντομο χρονικό
διάστημα θα ξέρουμε για το φύλο και την
ηλικία του νεκρού, ενώ οι μακροχρόνιες
έρευνες θα αποκαλύψουν πολλά περισσότερα».
Σε εκκρεμότητα παραμένει ωστόσο αν το
σκελετικό υλικό θα υποβληθεί και σε
εξέταση DΝΑ, επειδή δεν
υπάρχει τράπεζα δεδομένων για να
συγκριθεί. Παράλληλα συνεχίζονται οι
«ακτινογραφήσεις» του εδάφους στην
περιοχή του Τύμβου Καστά για τον εντοπισμό
και άλλων μνημείων Μέχρι σήμερα έχει
ολοκληρωθεί, από το ΑΠΘ, η διασκόπηση
στα 3 από τα 20 συνολικά στρέμματα που θα
ερευνηθούν και σε περίπου 10 ημέρες θα
υπάρχουν τα πρώτα αποτελέσματα. Βάσει
αυτών θα ακολουθήσουν δοκιμαστικές
τομές. Την ίδια στιγμή εκπονούνται οι
μελέτες για τη στερέωση του μνημείου
και τη συντήρηση του γλυπτού διακόσμου.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗΣ
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ, 24 Νοεμβρίου 2014
**************************************
**************************************
«ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΕΣ
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΣΕ ΕΠΙΣΤΥΛΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ
ΤΑΦΟΥ»
Τιβέριος: Ίσως υπάρχει κι άλλη έκπληξη
Εκπληξη προκάλεσαν σε
αρχαιολόγους οι ανακοινώσεις του
υπουργού Πολιτισμού από την Αμφίπολη,
για την αποκάλυψη του ζωγραφικού
διακόσμου στα επιστύλια του δεύτερου
θαλάμου του ταφικού μνημείου.
«Δεν γνωρίζω να
υπάρχουν αλλού ζωγραφικές παραστάσεις
στα επιστύλια μακεδονικών τάφων»,
είπε στο «Εθνος» ο ομότιμος καθηγητής
Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ και
ακαδημαϊκός, Μιχάλης Τιβέριος, και
πρόσθεσε: «Ισως να υπάρχει άλλη μια
έκπληξη. Αυτός ο τάφος ούτως ή άλλως μας
έχει επιφυλάξει πολλές εκπλήξεις ως
τώρα».
Ο ίδιος απέφυγε -ελλείψει
στοιχείων- να διατυπώσει άποψη για τη
σημασία της αποκάλυψης, καθώς και για
το αν οι συγκεκριμένες παραστάσεις
μπορούν να ρίξουν φως στην ανασκαφική
έρευνα και να απαντήσουν στα ερωτηματικά
που συνδέονται με την ταυτότητα του
νεκρού.
«Μπορεί να μας πει
για τον νεκρό, μπορεί και όχι. Δεν
γνωρίζουμε προς το παρόν ούτε τι
απεικονίζεται στις παραστάσεις αυτές
ούτε ποια θέση είχαν στο μνημείο, όπως
π.χ. αν ήταν στην εσωτερική ή στην
εξωτερική πλευρά του επιστυλίου»,
επεσήμανε.
Από την πλευρά του, ο
καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο
ΑΠΘ, Παναγιώτης Φάκλαρης, εξέφρασε
επιφυλάξεις για τη συγκεκριμένη
ανακοίνωση. «Δεν ξέρω αν η διατύπωση
είναι σωστή. Μπορεί αντί για επιστύλιο
να εννοούσε ζωφόρο», δήλωσε (The Toc)
και πρόσθεσε πως το επιστύλιο είναι
φέρον στοιχείο του οικοδομήματος, πάνω
από τους κίονες ή τις παραστάδες, και
δεν έχει ζωγραφική διακόσμηση.
«Δεν το έβαφαν καν.
Μετά το επιστύλιο μπορεί να υπάρχει μια
ζώνη με παράσταση», πρόσθεσε.
Ο ίδιος εκτίμησε πως
το περιεχόμενο των παραστάσεων μπορεί
να «διαβαστεί» ανεξάρτητα από το πόσο
αχνές είναι, ενώ επεσήμανε πως από το
θέμα που αναπαριστούν θα εξαρτηθεί αν
και κατά πόσο μπορούν να δώσουν πληροφορίες
για την ταυτότητα του νεκρού.
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα ΤΟ
ΕΘΝΟΣ, 24 Νοεμβρίου 2014
