Στις εικόνες φωτογραφία της Ελισάβετ, από εφημερίδα της εποχής του γάμου, η 1η σελίδα του ΕΜΠΡΟΣ της 18ης Δεκεμβρίου 1923, που αναγγέλλει το στρατιωτικό διάβημα για την έκπτωση της δυναστείας, τα ψηφίσματα του Στρατού και του Στόλου και ότι «η Επανάστασις συνεμορφώθη με την αίτησιν.» και το δημοσίευμα του ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ, της 20ής Δεκεμβρίου, με την αναγγελία της αναχωρήσεως του βασιλικού ζεύγους.
Στις 2 Ιανουαρίου 1924 συνήλθε η Δ΄ Εθνική Συνέλευση, που αποφάσισε την κατάργηση του πολιτεύματος της βασιλευομένης δημοκρατίας. Το φιλομοναρχικό ΣΚΡΙΠ, στο φύλλο της 3ης Ιανουαρίου χαρακτήριζε την Εθνοσυνέλευση «Επαναστατική» και έγραφε ότι: «Ο κ. Πλαστήρας εξεφώνησεν επαναστατικόν λόγον, δια του οποίου εδικαιολόγησεν όλα τα εγκλήματα», ενώ στο κύριο άρθρο τόνιζε, μεταξύ άλλων: «Επανάστασις, Κυβέρνησις, στρατιωτικός Σύνδεσμος, Φιλελευθερισμός, Δημοκρατισμός, όλα αναμίξ, ατάκτως ερριμένα και ανάρθρως κραυγάζοντα, απετέλεσαν χθες τον κωμειδυλλιακόν θίασον, τον εμφανισθέντα επί της σκηνής της φερούσης επιγραφήν «Εθνοσυνέλευσις». Αντεπροσωπεύοντο όλα τα άτακτα, στασιαστικά και αναρχικά στοιχεία. Και είς μόνον δεν αντεπροσωπεύετο: ο ελληνικός Λαός. Αξιοθρήνητον θέαμα παρωδείας Εθνοσυνελεύσεως, καθ΄ ήν μόνον το Έθνος δεν εξεπροσωπείτο. Εικών αηδούς ασχημοσύνης, χυδαίας εμφανίσως πολιτικού καννιβαλισμού, αγριωτάτης κλαγγής ανταρτικών όπλων.» ( Ο διχασμός στη μεγαλύτερή του ένταση και τον ανώτατο φανατισμό...)
Στις 11 Ιανουαρίου 1924 σχημάτισε κυβέρνηση ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που παραιτήθηκε στις 11 Μαρτίου και στις 12 ορκίστηκε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο οποίος 13 μέρες αργότερα κατέθετε στην Δ΄ Εθνική Συνέλευση ψήφισμα για την ανακήρυξη της αβασίλευτης Δημοκρατίας.
Το ψήφισμα, που επικυρώθηκε στις 13 Απριλίου 1924, ανέφερε:
« * Κηρύττει οριστικώς έκπτωτον την δυναστείαν των Γλυξβούργων, στερεί όλα τα μέλη αυτής από παντός δικαιώματος επί του Θρόνου και της Ελληνικής ιθαγενείας και απαγορεύει εις αυτά την εν Ελλάδι διαμονήν.
*Αποφασίζει να συνταχθεί η Ελλάς εις δημοκρατίαν κοινοβουλευτικής μορφής, υπό τον όρον εγκρίσεως της αποφάσεως αυτής διά δημοψηφίσματος, ούτινος αι λεπτομέρειαι, περιλαμβάνουσαι τον χρόνον, τον τρόπον της ενεργείας και τας εγγυήσεις της αμερολήπτου διεξαγωγής του, θέλουν κανονισθή διά Διατάγματος.
* Επιτρέπει την αναγκαστικήν απαλλοτρίωσιν των κτημάτων των ανηκόντων εις τα μέλη της εκπτώτου Δυναστείας. Κτήματα περιελθόντα εις μέλη της εκπτώτου Δυναστείας εκ δωρεάς του Δημοσίου, δήμων, κοινοτήτων ή νομικών προσώπων ή αποκτηθέντα ή κατασκευασθέντα δι' εθνικών εράνων, περιέρχονται αυτοδικαίως, άνευ ουδεμίας αποζημιώσεως, εις το Δημόσιον ή τους οικείους δήμους, κοινότητας ή νομικά πρόσωπα.
* Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης θέλει εξακολουθήσει να εκτελή ως μέχρι τούδε, καθήκοντα ρυθμιστού του πολιτεύματος μέχρι συντάξεως του δημοκρατικού Χάρτου της Ελλάδος.»
Να προσθέσουμε εδώ δυο λόγια για τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, που διήρκεσε μέχρι τις 18 Ιουνίου 1924, κατέθεσε στην Εθνοσυνέλευση σημαντικές προτάσεις που ψηφίστηκαν, όπως η ίδρυση Πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη, η λαϊκή μετεκπαίδευση, η αναγνώριση της δημοτικής γλώσσας κ. α.
Εν τω μεταξύ στη Μακεδονία έχει ξεκινήσει κίνηση για τη συμφιλίωση του Μακεδονικού λαού. Δημιουργείται οργάνωση με σκοπό την επίτευξη της συμφιλίωσης, αλλά αναστέλλει προσωρινά τη δράση της, κατόπιν παρακλήσεως της κυβερνήσεως Καφαντάρη, περιμένοντας εξελίξεις στην πρωτεύουσα. Μακεδόνες πολιτευόμενοι και έμποροι όμως, διαφόρων πολιτικών και κομματικών αποχρώσεων, που ποθούν την συμφιλίωση, συντάσσουν και αποστέλλουν προς την κυβέρνηση, την Εθνοσυνέλευση και διάφορους πολιτικούς παράγοντες των Αθηνών, τηλεγράφημα – έκκληση για συμφιλίωση. Το τηλεγράφημα, που υπογράφουν 136 Μακεδόνες, δημοσιεύεται στη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ της 24ης Μαρτίου και αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Οι υπογεγραμμένοι πολίται [...] δηλούντες ότι απηχούμεν γνώμας μεγίστης πλειονότητος αυτόχθονος και προσφυγικού πληθυσμού και ότι ευρισκόμεθα εν αρμονία μετά της Πανελληνίου κοινής γνώμης, ποιούμεθα αγωνιώδη έκκλησιν εις τα πατριωτικά υμών αισθήματα και σας εξορκίζομεν εν ονόματι των μυριάδων νεκρών μας της Μικράς Ασίας, εν ονόματι των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, θυμάτων των διενέξεών μας και προς αποτροπήν των απειλούντων ημάς αμέσων κινδύνων, όπως πάση θυσία και αναμετρώντες τας φοβεράς ευθύνας άς υπέχετε ενώπον της ιστορίας, καταβάλητε πάσαν προσπάθειαν και εξαντλήσητε πάν μέσον δι΄ αμοιβαίων υποχωρήσεων ίνα επιτευχθή η παρά της μεγίστης πλειονότητος του λαού, διακαώς ποθουμένη συμφιλίωσις, εξ ής εξαρτάται αυτή αύτη η υπόστασίς μας ως Έθνους και Κράτους. Παρ΄ όλην την σημερινήν κακοδαιμονίαν μας, απότοκον των εσωτερικών διενέξεών μας, η Φυλή μας εγκλείει τοιαύτην ζωτικότητα ώστε να δύναταί τις μετά πεποιθήσεως ν΄ αποβλέψη εις την μέλλουσαν σταδιοδρομίαν μας, αρκεί να επιτευχθή η συμφιλίωσις, θα ήτο δε έγκλημα εάν η ζωτικότης αύτη κατηναλίσκετο επί ματαίω εις ακάρπους και καταστρεπτικούς εσωτερικούς αγώνας, ενώ θέτοντες τέρμα εις την σημερινήν αδελφοκτόνον διαίρεσιν και ομονοούντες ουδεμία δύναται να υπάρξη αμφιβολία ότι θα μεγαλουργήσωμεν.» Ακολουθούν τα 136 ονόματα.
Υπήρχαν όμως και εφημερίδες της απέναντι πλευράς, που δεν συμμερίζονταν τις απόψεις της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, όπως το αθηναϊκό, άκρως φιλοβασιλικό, ΣΚΡΙΠ, το οποίο σε άρθρο με τίτλο «ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ», στο φύλλο της 26ης Μαρτίου, υποστήριζε: «Υπό των τηλεβόλων τους κρότους – πόση αδικαιολόγητος σπατάλη πυρίτιδος – υπό την κλαγγήν των όπλων, τα οποία εκόσμει αντί δάφνης μικρά χαρτίνη δημοκρατική σημαία, η δημοκρατία εκηρύχθη χθες. Διακόσιοι ογδοήκοντα τρεις άνθρωποι, λεγόμενοι «πληρεξούσιοι» της θεωρουμένης «συνελεύσεως», έν ψήφισμα περί εκπτώσεως της Δυναστείας και ανακηρύξεως της Δημοκρατίας, αφαίρεσις των Στεμμάτων από των στρατιωτικών πηληκίων παρέχουσα το θέαμα αυτοκαθαιρέσεως, και η δημοκρατία εγένετο. Και ο Λαός; Μακράν αυτός, απουσιάζων, επληροφορήθη από τα άνευ Στέμματος πηλήκια, ότι πράγματι είχεν επέλθη μία μεταβολή. Είχε κηρυχθή η Δημοκρατία!»
(Πηγές: Εφημερίδες της εποχής, ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, άλλα sites.)
