16 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2010

Καταστράφηκε πτέρυγα της Μονής Τιμίου

Προδρόμου Σερρών, με σπάνιες τοιχογραφίες

Της Γιωτας Mυρτσιωτη

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ισχυρό πλήγμα για τη βυζαντινή αρχιτεκτονική κληρονομιά του βορειοελλαδικού χώρου αποτελεί η προχθεσινή πυρκαγιά που κατέστρεψε ολοσχερώς μια πτέρυγα με σπάνιες τοιχογραφίες στη Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Η αυτοθυσία των γυναικών μοναχών να απομακρύνουν τα κειμήλια και η μάχη των πυροσβεστών απέτρεψαν το ολοκαύτωμα στο καθολικό και στον πύργο της ιστορικής μονής όπου φυλάσσεται ό,τι είχε απομείνει από τη λεηλασία των Βουλγάρων το 1917. Η φωτιά ξέσπασε προχθές το μεσημέρι πιθανότατα από βραχυκύκλωμα ηλεκτρικών καλωδίων και μέσα σε ελάχιστες ώρες μια πτέρυγα 3.300 τ.μ. λαμπάδιασε από τα εύφλεκτα υλικά (ξύλινη επένδυση).

Στις φλόγες τυλίχθηκαν το αρχονταρίκι, παλιά εκθετήρια, βιβλιοπωλείο με εργόχειρα και κελιά των μοναχών, με αποτέλεσμα να γίνουν στάχτη σπάνιες τοιχογραφίες που είχαν συντηρηθεί πρόσφατα. Κοσμούσαν περιμετρικά το αρχονταρίκι και απεικόνιζαν κοσμικά θέματα, κυρίως αναπαραστάσεις πόλεων (Κωνσταντινούπολη, Ρώμη, Παρίσι, σκηνές της καθημερινής ζωής κ.ά.) που είχε φιλοτεχνήσει το 1795 ο Νικόλαος Νεδέλκος.

Οι φλόγες είχαν περικυκλώσει το μεταβυζαντινό παρεκκλήσι των Ταξιαρχών του 16ου αι., αλλά οι πυροσβεστικές δυνάμεις απέτρεψαν την επέκταση της φωτιάς στο εσωτερικό του όσο και στο μικρό εκκλησάκι του Προδρόμου -το αρχικό κτίσμα του συγκροτήματος- στον πύργο και στο καθολικό της μονής με τοιχογραφίες του 1304-1320 από όπου οι μοναχές πρόλαβαν να απομακρύνουν σπάνιες εικόνες και ιερά σκεύη.

Και τι ειρωνεία! H πτέρυγα που κτίστηκε τέλη 13ου, αρχές 14ου αι., κάηκε λίγες ημέρες πριν κυκλοφορήσει ο τόμος για τη Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών, στο πλαίσιο της αναστήλωσης που ξεκίνησε το 1986 με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Λεβέντη.

«Είναι μεγάλη η στενοχώρια που νιώθει κανείς βλέποντας αυτήν την καταστροφή. Και ειδικά για μας τους επιστήμονες που μελετούμε χρόνια την ιστορική του σημασία, καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια επιστροφής των 80 εντοπισμένων χειρογράφων που φυλάσσονται στο επιστημονικό κέντρο Ιβαν Ντούιτσεφ του Πανεπιστημίου της Σόφιας», αναφέρει στην «Κ» ο καθηγητής Φιλολογίας στο ΑΠΘ, κ. Βασίλης Κατσαρός.

Ιδρύθηκε το 1270

Το βυζαντινό μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1270 από τον Ιωαννίκιο Α΄, λεηλατήθηκε από τους Βούλγαρους τον Ιούνιο του 1917. Παρά την επιστροφή στην Ελλάδα ενός μέρους των χειρογράφων και εντύπων (161) το 1923, 80 περίπου παραμένουν στη Βουλγαρία και ορισμένα βρίσκονται διασκορπισμένα σε διάφορες χώρες (Αμερική, Τσεχία κ.ά.). Στη μονή φυλάσσονται κειμήλια, ιερατικά σκεύη, ό,τι πρόλαβαν να σώσουν οι μοναχοί από το λεηλατημένο μοναστήρι. Οι εργασίες αναστήλωσης στο μοναστήρι που διενεργούνταν σε συνεργασία με την Εφορεία Βυζαντινών Aρχαιοτήτων Καβάλας είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί. Απέμενε μόνο η πτέρυγα που καταστράφηκε από την πυρκαγιά πλην της τοιχογραφίας που μόλις είχε συντηρηθεί.

Στις φωτογραφίες, πάνω δεξιά άποψη της Μονής και αριστερά το μοναστήρι στις φλόγες.

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ