Ο Ίων Δραγούμης υπήρξε επίσης λογοτέχνης και πρωταγωνιστής του γλωσσικού κινήματος του δημοτικισμού, διανοητής με σημαντική συμβολή στη διαμόρφωση της ελληνικής ιδεολογίας των αρχών του 20ού αιώνα. Η εθνική και πολιτική ιδεολογία του Δραγούμη παρουσιάζεται από τον ίδιον συγκροτημένη και ολοκληρωμένη στο έργο του «Ελληνικός Πολιτισμός». Είναι πολιτική ιδεολογία εθνικιστική, όπως όμως επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, «ο εθνικισμός του Ίωνα δεν είχε να κάνει τίποτε με οποιαδήποτε άλλη μορφή εθνικισμού (κομμουνιστικού, περιφερειακού, διεθνιστικού, ολοκληρωτικού). Ο εθνικισμός του Ίωνα ήταν μορφή ενέργειας και η ύπαρξη του έθνους ήταν όλη ενέργεια, δηλαδή ζωή. Ήταν επόμενο λοιπόν οι ενεργητικοί άνθρωποι να είναι και εθνικιστές.» Συνδέθηκε ερωτικά με την Πηνελόπη Δέλτα, την οποία φέρεται πως εγκατέλειψε στα Νοεμβριανά, όταν συνελήφθη ο πατέρας της. Η σχέση του με την Πηνελόπη Δέλτα διακόπηκε όταν συνδέθηκε με την ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη.
Ο Ίων Δραγούμης (φωτογραφία) έχει συντάξει ιδιοχείρως το πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης από τον Ταχσίν πασά στους Δούσμανη και Μεταξά, στις 26 Οκτωβρίου 1912. Στις εκλογές του 1915 ο Ίων Δραγούμης ηγήθηκε συνδυασμού ανεξαρτήτων στη Φλώρινα και εκλέχτηκε βουλευτής της. Δολοφονήθηκε – όπως είδαμε - στις 31 Ιουλίου 1920 στην Αθήνα, κοντά στους Αμπελόκηπους. Μέσα στο ασταθές πολιτικό κλίμα που ακολούθησε την απόπειρα δολοφονίας του Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι, συνελήφθη καθ'οδόν προς το γραφείο του και δολοφονήθηκε από στρατιωτικό σώμα ασφαλείας μπροστά σε περαστικούς.
