Δολοφονείται σε κεντρικό δρόμο της Θεσσαλονίκης ( ΣΗΜΕΡΑ: Η διασταύρωση των οδών Αγίας Τριάδας και Β. Γεωργίου, όπου και στήλη και άγαλμα, τότε κεντρική οδός Ανοίξεως και Αγίας Τριάδος ), ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄. Ο δολοφόνος, Σερραίος Αλέξανδρος Σχινάς – για τον οποίο υπήρξαν φήμες ότι ήταν όργανο των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών – αυτοκτόνησε – ενώ ανακρινόταν – πέφτοντας από παράθυρο του Διοικητηρίου. Έτσι δεν έγινε γνωστό αν σκοπός της δολοφονίας ήταν η πιό σύντομη άνοδος στο θρόνο του θεωρούμενου ως φιλικότερα διακείμενου προς τη Γερμανία, διαδόχου Κωνσταντίνου, νικητού του Α΄Βαλκανικού Πολέμου.
Την είδηση της δολοφονίας, η οποία έγινε στις 5 το απόγευμα, μετέδωσε αμέσως στην Αθήνα ο τότε Γενικός Διοικητής Θεσσαλονίκης πρίγκηπας Νικόλαος, με το εξής τηλεγράφημα προς τον Βενιζέλο:
‘ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΝ – ΑΘΗΝΑΣ (επείγον) Η Αυτού Μεγαλειότης υπέστη δολοφονικήν επίθεσιν προ ημισείας ώρας. Προ ολίγων λεπτών εξέπνευσε. ΝΙΚΟΛΑΟΣ‘. Αμέσως συνεκλήθη συμβούλιο στο υπουργείο των Στρατιωτικών, το οποίο ανεκοίνωσε την είδηση στον λαό με... παράρτημα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, το οποίο έχει ως εξής: ‘ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Συντετριμμένον υπό οδύνης το υπουργικόν συμβούλιον αγγέλλει εις τον Λαόν τον θάνατον της Α. Μεγαλειότητος του δημοφιλεστάτου Βασιλέως ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α΄. Κακούργοι χείρες παραφρόνων εδολοφόνησαν σήμερον εν Θεσσαλονίκη τον Βασιλέα βυθίσασαι εις βαθύτατον πένθος ολόκληρον το Έθνος, εν ημέραις αγαλλιάσεως δια την πλήρωσιν των πανελληνίων πόθων. Η δολοφονική επίθεσις εγένετο περί ώραν 5ην μ. μ. της σήμερον εν περιπάτω δια περιστρόφου. Η Α. Μεγαλειότης ο Βασιλεύς εξέπνευσε μετά ημίσειαν ώραν. Το Υπουργικόν Συμβούλιον έσπευσε να ανακοινώση αυθωρεί το οδυνηρόν άγγελμα εις την Α. Μεγαλειότητα τον νέον Βασιλέα ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΝ. Εν Αθήναις τη 5 Μαρτίου 1913. Το Υπουργικόν Συμβούλιον ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ – ΕΜΜ. ΡΕΠΟΥΛΗΣ – ΙΩΑΝ. ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ – ΑΔ. Ν. ΔΙΟΜΗΔΗΣ – Α. ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ – Ν. ΣΤΡΑΤΟΣ‘.
Εκτενείς και διθυραμβικές για τον δολοφονηθέντα βασιλιά, αλλά και γεμάτες κατάρες, οι περιγραφές των εφημερίδων της εποχής, που αφιέρωσαν σελίδες ολόκληρες στο γεγονός. Από το άκρως φιλοβασιλικό ΣΚΡΙΠ, που στην 1η σελίδα είχε μια μεγάλη φωτογραφία του Γεωργίου, με ένα χοντρό πένθιμο πλαίσιο, αντιγράφουμε τον ολοσέλιδο τίτλο της 2ης σελίδας και αποσπάσματα από τις περιγραφές.
Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗ ΕΝ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ - ΕΠΕΣΕ ΦΟΝΕΥΘΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΩΣ Ο ΚΟΔΡΟΣ - ΤΟ ΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΝΕΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ – ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΣΗΜΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΝ - ΝΥΚΤΕΡΙΝΟΝ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΝ – ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟΝ. Στο προλογικό κείμενο τόνιζε μεταξύ άλλων: ‘Χείρες δολοφόνων, χείρες επάρατοι έπληξαν χθες αποτελεσματικώς την υψηλοτέραν κορυφήν της πολιτείας, και ο καλός, ο γλυκύς, ο άκακος και πλήρης παιδικής αγαθότητος Βασιλεύς των Ελλήνων δεν υπάρχει πλέον εν τη ζωή. Είνε τόσον απροσδόκητος και τόσον μεγάλη η συμφορά, ώστε αδυνατεί ο νους να σταματήση και σκεφθή επ΄ αυτής. Καθ΄ ήν στιγμήν το Έθνος ολόκληρον εν αλαλαγμοίς και παιάσιν πανηγύριζεν μίαν μεγάλην νίκην και επάλλετο σύσσωμον ως άνθρωπος είς εκ της χαράς, η είδησις της δολοφονίας του Βασιλέως αυτού ενέσκηψεν ως κεραυνός. Η λάμψις των όπλων, αι νίκαι, τα τρόπαια δεν είνε ικανά να συγκεράσωσι την λύπην αυτού δια τον θάνατον του Βασιλέως του, αι περιστάσεις δε καθ΄ ας επήλθεν ούτος και αι συνθήκαι υφ΄ ας συνετελέσθη το μυσαρόν έργον, αφίνουσι την εθνικήν ψυχήν ενεάν. Μέχρι προ ολίγου ακ΄όμη ουδείς ηδύνατο να φαντασθή, ουδείς ηδύνατο να πιστεύση ότι η ωραία σκηνογραφία, ην επαρουσίαζεν η ανακτηθείσα πρωτεύουσα της Μακεδονίας ήθελε μεταβάλη τοσούτον τραγικώς την όψιν. Εκεί ηγρύπνει ο μάρτυς Βασιλεύς, επί των εθνικών επάλξεων... Ούτε οι κόποι, ούτε αι κακουχίαι, ούτε αι θυσίαι εβάρυνον την ψυχήν αυτού. Είχε πλήρη την συνείδησιν του επιτελουμένου έργου, και το επετέλει μετά της συνήθους Αυτώ φαιδράς αντιλήψεως, ότε χείρες δολοφόνων, χείρες μυσαραί, χείρες επικατάρατοι αφήρεσαν την πολύτιμον και βασιλικήν ζωήν. Το Έθνος αποστρέφει μετά βδελυγμίας το πρόσωπον από το ανόσιον έργον. Κλίνει όμως ευλαβώς προ του μεγάλου βασιλικού νεκρού και καταλείβει θερμά δάκρυα προ του βασιλικού Αυτού φερέτρου.‘
Ο βασιλοκτόνος Σχινάς αυτοκτόνησε στις 22 Απριλίου, μέσα στο γραφείο του ανακριτού, στον δεύτερο όροφο του Διοικητηρίου Θεσσαλονίκης. Στο ΕΜΠΡΟΣ της ίδιας ημέρας διαβάζουμε στην σχετική είδηση: ‘ Ο Βασιλοκτόνος ετοποθετήθη εντός του Γραφείου υπό του υποεπιστάτου όστις του αφήρεσε τας χειροπέδας. Εκ των δύο στρατιωτών διαγγελέων ο είς κατήλθεν ίνα αγοράση εφημερίδα, ο έτερος δε ήτο αφοσιωμένος εις το Γραφείον του. Ο Βασιλοκτόνος ών εντελώς ελεύθερος άνευ ουδεμιάς επιτηρήσεως, εβημάτιζεν εντός του ανακριτικού γραφείου ότε εις μίαν στιγμήν πλησιάζει εις το παράθυρον, ανέρχεται επ΄ αυτού και ρίπτεται κάτω, από ύψους τριάκοντα μέτρων. Ο κάτωθι σκοπός ιδών τον Βασιλοκτόνον εις το παράθυρον και υποπτευθείς απόπειραν αποδράσεως ητοιμάσθη να πυροβολήση, αλλά δεν επρόλαβε, διότι ο δολοφόνος ευρέθη εκτάδην κείμενος άπνους. Ήρξατο ανάκρισις προκαταρκτική προς καθορισμόν των ευθυνών της αποδράσεως.‘
Αξίζει να σημειώσουμε πώς προλογίζει το αρθρίδιο με τίτλο ‘Ο Βασιλεύς απέθανε. Ζήτω ο Βασιλεύς. Και με ένα εξόχως ποιητικό ύφος, η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: ‘ Μαζύ με τον ήλιον της χθες έδυσε και η ζωή του Σεπτού ημών Βασιλέως Γεωργίου του Α΄, της οποίας το νήμα απέκοψε χειρ ανθρωπομόρφου τέρατος. Και το σκότος της νυκτός δεν εξεχύθη μόνον εις την φύσιν, αλλά και την Ελληνικήν ψυχήν.‘
Λαϊκή ζωγραφιά με τη σκηνή της δολοφονίας
Φωτογραφία του Σχινά, την επομένη της δολοφονικής επίθεσης.
Την είδηση της δολοφονίας, η οποία έγινε στις 5 το απόγευμα, μετέδωσε αμέσως στην Αθήνα ο τότε Γενικός Διοικητής Θεσσαλονίκης πρίγκηπας Νικόλαος, με το εξής τηλεγράφημα προς τον Βενιζέλο:
‘ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΝ – ΑΘΗΝΑΣ (επείγον) Η Αυτού Μεγαλειότης υπέστη δολοφονικήν επίθεσιν προ ημισείας ώρας. Προ ολίγων λεπτών εξέπνευσε. ΝΙΚΟΛΑΟΣ‘. Αμέσως συνεκλήθη συμβούλιο στο υπουργείο των Στρατιωτικών, το οποίο ανεκοίνωσε την είδηση στον λαό με... παράρτημα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, το οποίο έχει ως εξής: ‘ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Συντετριμμένον υπό οδύνης το υπουργικόν συμβούλιον αγγέλλει εις τον Λαόν τον θάνατον της Α. Μεγαλειότητος του δημοφιλεστάτου Βασιλέως ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α΄. Κακούργοι χείρες παραφρόνων εδολοφόνησαν σήμερον εν Θεσσαλονίκη τον Βασιλέα βυθίσασαι εις βαθύτατον πένθος ολόκληρον το Έθνος, εν ημέραις αγαλλιάσεως δια την πλήρωσιν των πανελληνίων πόθων. Η δολοφονική επίθεσις εγένετο περί ώραν 5ην μ. μ. της σήμερον εν περιπάτω δια περιστρόφου. Η Α. Μεγαλειότης ο Βασιλεύς εξέπνευσε μετά ημίσειαν ώραν. Το Υπουργικόν Συμβούλιον έσπευσε να ανακοινώση αυθωρεί το οδυνηρόν άγγελμα εις την Α. Μεγαλειότητα τον νέον Βασιλέα ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΝ. Εν Αθήναις τη 5 Μαρτίου 1913. Το Υπουργικόν Συμβούλιον ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ – ΕΜΜ. ΡΕΠΟΥΛΗΣ – ΙΩΑΝ. ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ – ΑΔ. Ν. ΔΙΟΜΗΔΗΣ – Α. ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ – Ν. ΣΤΡΑΤΟΣ‘.
Εκτενείς και διθυραμβικές για τον δολοφονηθέντα βασιλιά, αλλά και γεμάτες κατάρες, οι περιγραφές των εφημερίδων της εποχής, που αφιέρωσαν σελίδες ολόκληρες στο γεγονός. Από το άκρως φιλοβασιλικό ΣΚΡΙΠ, που στην 1η σελίδα είχε μια μεγάλη φωτογραφία του Γεωργίου, με ένα χοντρό πένθιμο πλαίσιο, αντιγράφουμε τον ολοσέλιδο τίτλο της 2ης σελίδας και αποσπάσματα από τις περιγραφές.
Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗ ΕΝ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ - ΕΠΕΣΕ ΦΟΝΕΥΘΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΩΣ Ο ΚΟΔΡΟΣ - ΤΟ ΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΝΕΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ – ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΣΗΜΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΝ - ΝΥΚΤΕΡΙΝΟΝ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΝ – ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟΝ. Στο προλογικό κείμενο τόνιζε μεταξύ άλλων: ‘Χείρες δολοφόνων, χείρες επάρατοι έπληξαν χθες αποτελεσματικώς την υψηλοτέραν κορυφήν της πολιτείας, και ο καλός, ο γλυκύς, ο άκακος και πλήρης παιδικής αγαθότητος Βασιλεύς των Ελλήνων δεν υπάρχει πλέον εν τη ζωή. Είνε τόσον απροσδόκητος και τόσον μεγάλη η συμφορά, ώστε αδυνατεί ο νους να σταματήση και σκεφθή επ΄ αυτής. Καθ΄ ήν στιγμήν το Έθνος ολόκληρον εν αλαλαγμοίς και παιάσιν πανηγύριζεν μίαν μεγάλην νίκην και επάλλετο σύσσωμον ως άνθρωπος είς εκ της χαράς, η είδησις της δολοφονίας του Βασιλέως αυτού ενέσκηψεν ως κεραυνός. Η λάμψις των όπλων, αι νίκαι, τα τρόπαια δεν είνε ικανά να συγκεράσωσι την λύπην αυτού δια τον θάνατον του Βασιλέως του, αι περιστάσεις δε καθ΄ ας επήλθεν ούτος και αι συνθήκαι υφ΄ ας συνετελέσθη το μυσαρόν έργον, αφίνουσι την εθνικήν ψυχήν ενεάν. Μέχρι προ ολίγου ακ΄όμη ουδείς ηδύνατο να φαντασθή, ουδείς ηδύνατο να πιστεύση ότι η ωραία σκηνογραφία, ην επαρουσίαζεν η ανακτηθείσα πρωτεύουσα της Μακεδονίας ήθελε μεταβάλη τοσούτον τραγικώς την όψιν. Εκεί ηγρύπνει ο μάρτυς Βασιλεύς, επί των εθνικών επάλξεων... Ούτε οι κόποι, ούτε αι κακουχίαι, ούτε αι θυσίαι εβάρυνον την ψυχήν αυτού. Είχε πλήρη την συνείδησιν του επιτελουμένου έργου, και το επετέλει μετά της συνήθους Αυτώ φαιδράς αντιλήψεως, ότε χείρες δολοφόνων, χείρες μυσαραί, χείρες επικατάρατοι αφήρεσαν την πολύτιμον και βασιλικήν ζωήν. Το Έθνος αποστρέφει μετά βδελυγμίας το πρόσωπον από το ανόσιον έργον. Κλίνει όμως ευλαβώς προ του μεγάλου βασιλικού νεκρού και καταλείβει θερμά δάκρυα προ του βασιλικού Αυτού φερέτρου.‘
Ο βασιλοκτόνος Σχινάς αυτοκτόνησε στις 22 Απριλίου, μέσα στο γραφείο του ανακριτού, στον δεύτερο όροφο του Διοικητηρίου Θεσσαλονίκης. Στο ΕΜΠΡΟΣ της ίδιας ημέρας διαβάζουμε στην σχετική είδηση: ‘ Ο Βασιλοκτόνος ετοποθετήθη εντός του Γραφείου υπό του υποεπιστάτου όστις του αφήρεσε τας χειροπέδας. Εκ των δύο στρατιωτών διαγγελέων ο είς κατήλθεν ίνα αγοράση εφημερίδα, ο έτερος δε ήτο αφοσιωμένος εις το Γραφείον του. Ο Βασιλοκτόνος ών εντελώς ελεύθερος άνευ ουδεμιάς επιτηρήσεως, εβημάτιζεν εντός του ανακριτικού γραφείου ότε εις μίαν στιγμήν πλησιάζει εις το παράθυρον, ανέρχεται επ΄ αυτού και ρίπτεται κάτω, από ύψους τριάκοντα μέτρων. Ο κάτωθι σκοπός ιδών τον Βασιλοκτόνον εις το παράθυρον και υποπτευθείς απόπειραν αποδράσεως ητοιμάσθη να πυροβολήση, αλλά δεν επρόλαβε, διότι ο δολοφόνος ευρέθη εκτάδην κείμενος άπνους. Ήρξατο ανάκρισις προκαταρκτική προς καθορισμόν των ευθυνών της αποδράσεως.‘
Στη φωτογραφία οι πρώτες σελίδες των εφημερίδων ΕΜΠΡΟΣ και ΣΚΡΙΠ, που αναγγέλλουν, με πένθιμα πλαίσια, την δολοφονία του Γεωργίου Α΄.
Η 1η σελίδα της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ και η 2η του ΣΚΡΙΠ.
