25 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Συμμετέχοντας στα
επετειακά αφιερώματα για την 25η Μαρτίου
1821, το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΜΑΚΕΔΝΩΝ αναδημοσιεύει
από το τεύχος ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΑ
της εφημερίδος
ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ με τίτλο «Γιατί
νίκησε η Ελληνική Επανάσταση»,
απόσπασμα του άρθρου του επίκουρου
καθηγητού Νεώτερης και Σύγχρονης
Ιστορίας του ΑΠΘ κ. Ιάκωβου Μιχαηλίδη,
που αναφέρεται στην Επανάσταση στη
Μακεδονία. Οι φωτογραφίες των σκίτσων
που δημοσιεύονται είναι των Γεωργίου
Λασσάνη, Τσάμη Καρατάσου και Εμμανουήλ
Παππά, ηγετών της Επανάστασης στη
Μακεδονία.
«Ο Μοριάς, η Ρούμελη
και τα νησιά δεν ήταν οι μοναδικές
περιοχές, όπου ξέσπασαν επαναστατικές
εστίες στη διάρκεια του 1821. Η Μακεδονία,η
Θεσσαλία και η Κρήτη συγκλονίσθηκαν
από τις πρωτοβουλίες φλογισμένων Ελλήνων
επαναστατών. Ιδιαίτερα στη Μακεδονία,
οι διεργασίες προς την εθνικοαπελευθερωτική
προσπάθεια εισήλθαν στην τελική τους
φάση από το 1818 με τη στρατολόγηση μελών,
όπως ο Ιωάννης Φαρμάκης, ο Γεωργάκης
Ολύμπιος, ο Δημήτριος Ιπατρος, ο Γεώργιος
Λασσάνης, ο Νικόλαος Κασομούλης, ο
Εμμανουήλ Παππάς. Στον τελευταίο μάλιστα
έλαχε ο κλήρος να ηγηθεί της Επανάστασης
στη Χαλκιδική, που άρχισε την άνοιξη,
σχεδόν ταυτόχρονα με τις επαναστατικές
ενέργειες του Μοριά και της Ρούμελης,
αλλά τερματίσθηκε άδοξα, ύστερα από
μερικές επιτυχίες των Ελλήνων, το χειμώνα
του 1821. Είχε προηγηθεί λίγο νωρίτερα
αποστολή Μακεδόνων καπετάνιων, ανάμεσα
τους και του Νικολάου Κασομούλη, στη
Νότια Ελλάδα, προς αναζήτηση βοήθειας,
η οποία όμως δεν απέδωσε τα αναμενόμενα.
»Πριν σβήσει ολότελα
η επαναστατική φλόγα στη Χαλκιδική,
ξεκίνησε, τον Φεβρουάριο του 1822, η εξέγερση στην Κεντρική
Μακεδονία. Πρωταγωνιστές αναδείχθηκαν
οι οπλαρχηγοί του Ολύμπου, των Πιερίων
και του Βερμίου, καθώς και επιφανείς
πρόκριτοι της Νάουσας, της Εδεσσας, της
Σιάτιστας και της Καστοριάς. Ιδιαίτερα
στη Νάουσα οι Ελληνες της πόλης εξεγέρθηκαν
κατά των Τούρκων, με επικεφαλής τον
άρχοντα Λογοθέτη Ζαφειράκη και τους
οπλαρχηγούς Τσάμη Καρατάσο και Αγγελο
Γάτσο. Και οι τρεις τους είχαν μυηθεί
στη Φιλική Εταιρεία και είχαν αναλάβει
ως αποστολή την οργάνωση εξεγέρσεων
στην ιδιαίτερη τους πατρίδα. Μέσα στο
μητροπολιτικό ναό του Αγίου Δημητρίου
οι επαναστάτες ύψωσαν επαναστατική
σημαία με το φοίνικα και την επιγραφή
«Εν τούτω νίκα» από τη μια πλευρά και
από την άλλη το σύνθημα «Μάχου υπέρ
πίστεως και πατρίδος», το οποίο ενέπνευσε
τον επικεφαλής της Φιλικής Εταιρείας
Αλέξανδρο Υψηλάντη. Οι εξεγερμένοι
απώθησαν το στράτευμα του Κεχαγιά μπέη,
που με 4.000 στρατιώτες είχε σταλεί εναντίον
τους.
»Γρήγορα, όμως, οι
εξελίξεις στη Νάουσα πήραν δυσάρεστη
τροπή. Μόλις πληροφορήθηκε τα γεγονότα ο σουλτάνος
στην Κωνσταντινούπολη αντέδρασε
οργισμένα, εκδίδοντας αυτοκρατορικό
φιρμάνι με το οποίο ζητείτο η καταστολή
της εξέγερσης. Υπακούοντας στο θέλημα
του, στις 6 Απριλίου του 1822, η πόλη
πολιορκήθηκε από την πολυπληθή στρατιωπκή
δύναμη του πασά της Θεσσαλονίκης Μεχμέτ
Εμίν, του διαβόητου Εμπού Λουμπούτ
(ροπαλοφόρος), που αριθμούσε
περίπου 10.000 Οθωμανούς
στρατιώτες. Σκληρές μάχες δόθηκαν επί
σειράν ημερών γύρω από τη Νάουσα και τα χωριά
της. Εχοντας απορρίψει την πρόταση των
Τούρκων για παράδοση με αντάλλαγμα την
παροχή αμνηστίας, η Νάουσα λύγισε τελικά
πέφτοντας στα χέρια των πολιορκητών
της. Ηταν μέσα Απριλίου του 1822. Την πτώση
της μαρτυρικής πόλης ακολούθησαν
γενικευμένες σφαγές, με σημαντικότερη
εκείνη που διεπράχθη στη θέση «Κιόσκι»,
αιχμαλωσίες, καταστροφές και λεηλασίες
εκκλησιών, σπιτιών και περιουσιών, αλλά
και απερίγραπτες σκηνές αυτοθυσίας και
ηρωισμού. Ανάμεσα στους συλληφθέντες
ήταν η σύζυγος και η κόρη του προκρίτου
Ζαφειράκη Λογοθέτη καθώς και οι σύζυγοι
των οπλαρχηγών Καρατάσιου και Γάτσου.»
