1 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ

ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ

Η ΠΓΔΜ από τα τέσσερα γειτονικά κράτη (Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία

και Αλβανία) διεκδικεί την ιστορία των τριών! - Εξαιρεί μόνο τη Σερβία.

Του ΣΑΜΠΑΝ ΜΟΥΡΑΤΙ, πρέσβη ε.τ. της Αλβανίας

Οι βουλγαρικές αρχές δεν περίμεναν καν την ολοκλήρωση της επίσημης στρατηγικής πλατφόρμας, που σχεδιάζουν για τις σχέσεις τους με όλα τα γειτονικά κράτη, και προκαταρκτικά ανακοίνωσαν ότι θέτουν κόκκινη γραμμή στην ΠΓΔΜ για την πορεία ένταξης της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο πρόεδρος της Βουλγαρίας, Ρόσεν Πλεβνέλιεφ σε επίσημη συνάντηση με τον Ευρωπαίο Επίτροπο, αρμόδιο για τη Διεύρυνση, Στέφαν Φούλε, διατύπωσε ξεκάθαρα ιη νέα βουλγάρικη πολιτική της

κόκκινης γραμμής δηλώνοντας ότι «η Βουλγαρία δεν θα χορηγήσει ευρωπαϊκό πιστοποιητικό στην κυβέρνηση της Μακεδονίας, η οποία με σταθερό τρόπο ακολουθεί και εφαρμόζει ιδεολογία μίσους προς τη Βουλγαρία».

Η νέα βουλγαρική κόκκινη γραμμή που τίθεται στα Σκόπια, με την απειλή του κλεισίματος της πύλης της Ε.Ε., αποτελεί σοβαρή αρνητική εξέλιξη στις διμερείς σχέσεις, η οποία ίσως επιφέρει τις δικές της συνέπειες στη δυναμική της ένταξης του μικρού βαλκανικού κράτους, αλλά και στις διαβαλκανικές σχέσεις. Οι επίσημες τοποθετήσεις του προέδρου της Βουλγαρίας, όπως και οι πανομοιότυπες του υπουργού Εξωτερικών στο βουλγαρικό κοινοβούλιο στα τέλη Οκτωβρίου, δεν θα πρέπει να θεωρούνται μη αναμενόμενες για τη διπλωματία των Σκοπίων, η οποία όχι μόνο θα έπρεπε να είχε προβλέψει, αλλά και να είχε αποφύγει συμπεριφορές και ισχυρισμούς που οδήγησαν την υπόθεση των διμερών σχέσεων σε αυτό το σημείο. Οι ενδείξεις και οι προειδοποιήσεις σηματοδοτούσαν την αρνητική εξέλιξη και, από καιρό, η Σόφια είχε ενημερώσει ότι οι διμερείς σχέσεις Βουλγαρίας - Σκοπίων πρέπει να επικεντρωθούν στην καλή γειτονία, διότι η αντίθετη πορεία θα είχε αρνητικά αποτελέσματα στη δυναμική της διαδικασίας ένταξης του γείτονα στην Η.Ε. Αυτή τη φορά, η αρνητική εξέλιξη στις σχέσεις μεταξύ Σόφιας και Σκοπίων λαμβάνει χώρα σε νέο πολιτικό και στρατηγικό πλαίσιο.

Το νέο πρωταρχικό στοιχείο, το οποίο επισύρει την προσοχή είναι ότι η διατύπωση της κόκκινης γραμμής, σχετικά με την ένταξη του δυτικού γείτονα στην Ε.Ε., γίνεται από τα πλέον υψηλότερα επίπεδα του βουλγαρικού κράτους και όχι άμεσα απευθυνόμενη στις αρχές των Σκοπίων. Η  

Βουλγαρία έθεσε την κόκκινη γραμμή για την ένταξη των Σκοπίων στην Ε.Ε. ενώπιον του αρμόδιου Ευρωπαίου Επιτρόπου. Δηλαδή, η Βουλγαρία την έθεσε ως επίσημη θέση της απευθείας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η θέση της θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και να απεικονιστεί στις εκθέσεις και τις συστάσεις που η Κομισιόν θα παρουσιάσει στη Σύνοδο Κορυφής των κρατών-μελών της Ε.Ε..

Το Δεκέμβριο, κατά την τακτική χειμερινή Σύνοδο Κορυφής όπου θα εξεταστούν οι θέσεις και οι αποφάσεις για κάθε κράτος της Δυτικής Βαλκανικής σχετικά με την προώθηση των  συμβατικών

σχέσεων τους με την Ε.Ε., τα Σκόπια περιμένουν την ημερομηνία έναρξης των συνομιλιών ένταξης με την Ε.Ε.  όπως αναμένουν από το 2005, όταν έλαβαν το στάτους του υποψηφίου μέλους. Τα δε

τέσσερα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει στη Σύνοδο Κορυφής να ορίσει την ημερομηνία έναρξης των συνομιλιών, ενώ η Ελλάδα έχει θέσει το δικό της βέτο, το οποίο θα άρει τη στιγμή που βρεθεί λύση στην υπόθεση της ονομασίας. Μέσω διπλωματικών διαύλων, η Σόφια έχει κάνει από τη δικής της πλευρά ξεκάθαρο, από καιρό, ότι δεν είναι αδιάφορη ως προς την υπόθεση του ονόματος και των διατυπώσεων που θα έχει αυτό, διότι δεν μπορεί να δεχτεί ένα όνομα, γεωγραφικό ή πολιτικό, το οποίο να εμπεριέχει διεκδικήσεις των Σκοπίων για εδαφικά ή πληθυσμιακά μέρη της Βουλγαρίας.

Ο Επίτροπος Φούλε έχει αναλάβει πρωτοβουλία για την απεμπλοκή της διαδικασίας συζητήσεων μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων από την ονομασία, με σκοπό να δοθεί η δυνατότητα στην ΠΓΔΜ να λάβει ημερομηνία για την έναρξη των διαπραγματεύσεων. Ο ίδιος προτείνει συμβιβασμό με την υπογραφή ενός υπομνήματος μεταξύ Ελλάδας και Μακεδονίας [σ.σ: ορολογία του υπογράφοντος το κείμενο] στο οποίο να υπάρχει αμοιβαία δέσμευση των μερών για το σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας και παραίτηση από τις διεκδικήσεις, ώστε, μετά από την υπογραφή του υπομνήματος, να δύναται να χορηγηθεί στα Σκόπια η ημερομηνία διαπραγματεύσεων ακόμη και εάν δεν έχει λυθεί η υπόθεση του ονόματος.

Τη στιγμή που διαφαίνεται ότι ο Επίτροπος έχει προχωρήσει μερικά βήματα προς την προσέγγιση των ελληνικών και μακεδόνικων [σ.σ.: ορολογία του υπογράφοντος] θέσεων μέσω υπομνήματος, η Βουλγαρία παρουσίασε σ' αυτόν τη δική της κόκκινη γραμμή, την οποία δεν μπορεί να υπερβούν τα Σκόπια, για να πετύχουν το δικαίωμα λήψης ημερομηνίας. Η Σόφια ανέλαβε τη στάση αυτή και με το κόστος μιας ανοιχτής διπλωματικής σύγκρουσης. Ο πρόεδρος της Βουλγαρίας, από την πλευρά του, άσκησε κριτική προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επειδή στην Έκθεση Προόδου του Οκτωβρίου για την ΠΓΔΜ δεν απεικονίζονταν το κριτήριο της καλής γειτονίας και η κατάσταση των σχέσεων  Σόφιας      Σκοπίων. Η Βουλγαρία έκανε ξεκάθαρο ότι είναι δυσαρεστημένη από την αντιβουλγαρική πολιτική που ακολουθούν τα Σκόπια ως γειτονικό κράτος και ότι είναι δυσαρεστημένη από την ερμηνεία, αλλά και το σφετερισμό των σημαντικών γεγονότων και των εξεχουσών προσωπικοτήτων της βουλγάρικης ιστορίας. Όπως, επίσης, ότι είναι δυσαρεστημένη από τη διάκριση που κάνουν τα Σκόπια στους πολίτες της ΠΓΔΜ, οι οποίοι αισθάνονται Βούλγαροι ή έχουν λάβει βουλγαρικά διαβατήρια και ότι είναι δυσαρεστημένη και από τα σκόπιμα γραφειοκρατικά εμπόδια που τίθενται σε Βούλγαρους επιχειρηματίες, οι οποίοι επιθυμούν να επενδύσουν στα Σκόπια.

Σε διπλωματικό επίπεδο, είναι ξεκάθαρο ότι το, κυρίως, μήλον της έριδος μεταξύ Βουλγαρίας και ΠΓΔΜ είναι η ιστορία και η ερμηνεία της, διότι η Σόφια δεν δέχεται να καπηλευθούν γεγονότα και

προσωπικότητες της από το νέο κράτος των Σκοπίων. Προκειμένου να επιτευχθεί η προσέγγιση μεταξύ των δύο πλευρών, ο πρόεδρος Πλεβνέλιεφ πρότεινε να γιορτάζονται από κοινού ορισμένες ημέρες ιστορικών γεγονότων, οι οποίες γιορτάζονται τόσο από το ένα όσο και από το άλλο κράτος, όπως είναι αυτή της εξέγερσης του 'Ιλιντεν, ή επέτειοι γνωστών προσωπικοτήτων, όπως του Γκότσε Ντέλτσεβ και άλλων, που διεκδικούνται ως δικές τους από τις δύο πλευρές. Τα Σκόπια δεν έχουν αποδεχτεί την πρόσκληση και έχουν αποφύγει τη διμερή αντιπαράθεση για την ιστορία, ενώ έχουν αντιπροτείνει να γιορτάζουν από κοινού άλλα γεγονότα, όπως την Ημέρα της Ευρώπης, στις 8 Μαΐου, ή την ημερομηνία αποκατάστασης διπλωματικών σχέσεων ή της αναγνώρισης της ΠΓΔΜ από τη Βουλγαρία. Τα Σκόπια δεν έχουν απαντήσει σε άλλη πρόταση της Βουλγαρίας, η οποία έχει προτείνει έναν κοινό οδηγό-οδικό χάρτη για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων.

Η υπόθεση της ερμηνείας της ιστορίας δεν συγκροτείται απλά από τις αντίθετες θέσεις σχετικά με το παρελθόν ή με τις ιστορικές προσωπικότητες, αλλά αφορά στις συνέπειες και στις σχέσεις που έχουν στην πολιτική, στην ταυτότητα και στην εδαφική ακεραιότητα του αντίστοιχου κράτους σήμερα. Οι συνέπειες αγγίζουν την κυριαρχία και την ακεραιότητα των κρατών. Διότι εάν η ΠΓΔΜ, γίνει κράτος μέλος της Ε.Ε., τότε θα ζητήσει την επισημοποίηση της -αποκαλούμενης από την ίδια- μακεδόνικης μειονότητας στη Βουλγαρία και η οποία δεν γίνεται αποδεκτή από τη Σόφια που δεν αποδέχεται ούτε την ύπαρξη μακεδόνικης γλώσσας και μακεδόνικου κράτους που θεωρεί βουλγάρικα.

Το κλειδί της υπόθεσης έγκειται στο γεγονός ότι το νέο κράτος των Σκοπίων, έχοντας το γνωστό κενό της ιστορικής του ταυτότητας και του δικού του κρατικού και εθνικού υποβάθρου, έχει επιλέξει τη λανθασμένη οδό της «εισχώρησης» στους ιστορικούς χώρους των γειτονικών κρατών προκειμένου να δημιουργήσει μια πρωτότυπη ιστορική ταυτότητα. Κάτι τέτοιο έχει μετατραπεί σε κρατικό διακαή πόθο, σε βαθμό που η ηγεσία των Σκοπίων διακινδυνεύει το κράτος λόγω της ιστορικής μέθης. Μπήκε με μανία στην ιστορία της Ελλάδας και της Βουλγαρίας και η κυβέρνηση γέμισε τις πλατείες των Σκοπίων με αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Βούλγαρου Τσάρου Σαμουήλ. (φωτο)  Οι ιστορικές αυτές «επιδρομές» της κυβέρνησης και της διπλωματίας της ΠΓΔΜ αναγιγνώσκονται ως διεκδικήσεις των Σκοπίων προς την ιστορία και τα εδάφη της Ελλάδας και Βουλγαρίας.

Η δίψα των Σκοπίων είναι τόσο μεγάλη, ώστε αποσκοπούν και στην ιδιοποίηση της ιστορίας και των προσωπικοτήτων της Αλβανίας, από το φημισμένο συνθέτη του Βυζαντίου από το Δυρράχιο Ιωάννη Κουκουζέλη, τη Μητέρα Τερέζα και έως τους αδελφούς Μανάκη. Και επειδή στα Τίρανα δεν έχουν συνηθίσει να αντιδρούν, όταν τους κλέβουν τους θησαυρούς της ιστορίας, τα Σκόπια θεωρούν αποδεκτή αυτή την πολιτική.

Παρατηρείται ότι το μόνο γειτονικό κράτος κατά του οποίου τα Σκόπια δεν έχουν τολμήσει να αναλάβουν ιστορικές επεκτατικές επιδρομές είναι η Σερβία, της οποίας όχι μόνο δεν μπαίνουν στην ιστορική αυλή, αλλά -με τον πιο δουλοπρεπή τρόπο- της επιτρέπουν να γιορτάσει στο έδαφος του κράτους της ΠΓΔΜ σερβικές γιορτές, όπως αυτή της 28ης Οκτωβρίου, όταν ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός της Σερβίας γιόρτασαν στο Κουμάνοβο τα 100 χρόνια της κατάληψης των αλβανικών εδαφών από το στρατό της χώρας του και των σφαγιασμών που διέπραξε αυτός κατά των Αλβανών. Δηλαδή, από τα τέσσερα γειτονικά κράτη, τα Σκόπια διεκδικούν την ιστορία των τριών!

Υπό τις συνθήκες αυτές, μετά από την Ελλάδα, και η Βουλγαρία θέτει την κόκκινη γραμμή της εισόδου των Σκοπίων στην πύλη της Ε.Ε. Τα Τίρανα φαίνεται ότι δεν έχουν σκοπό να αντιδράσουν, παρά το γεγονός ότι διαθέτουν το πλεονέκτημα του βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και δύνανται να το συνδέσουν με τη συνταγματική θέση του αλβανικού πληθυσμού στην ΠΓΔΜ. Η κόκκινη γραμμή της Σόφιας, σε συνδυασμό με την κόκκινη γραμμή της Αθήνας, καθιστούν πιο περίπλοκη τη θέση των Σκοπίων και μεγαλύτερη την αναμονή τους προκειμένου να λάβουν ημερομηνία έναρξης διαπραγματεύσεων ένταξης στην Ε.Ε. Η κόκκινη γραμμή της Σόφιας εξασθενεί τη διπλωματική θέση των Σκοπίων στις συζητήσεις με την Αθήνα για το όνομα και η ΠΓΔΜ πηγαίνει στις διαπραγματεύσεις με εξασθενημένα επιχειρήματα για την έως τώρα διπλωματική τους αδιαλλαξία.

Για τις εν λόγω αρνητικές εξελίξεις στις σχέσεις Βουλγαρίας-ΠΓΔΜ και για τις αρνητικές τους συνέπειες σε ορισμένες κατευθύνσεις των διμερών σχέσεων στην περιοχή ή των σχέσεων της περιοχής με την Ε.Ε., νομίζω ότι δεν πρέπει να αναζητηθεί η ευθύνη στην Αθήνα ή στη Σόφια. Πρέπει να αναζητηθεί στα Σκόπια, όπου η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι, από την αρχή της θητείας της, έχει εφαρμόσει ένα περίεργο πολιτικο-ιστορικό πρόγραμμα διεκδίκησης της ιστορίας των γειτονικών κρατών και λαών. Δεν είναι πολύ ξεκάθαρο, γιατί για τον πρωθυπουργό Γκρούεφσκι μια τέτοια ιστορία φαντασίας έχει μεγαλύτερη σημασία από το ίδιο το κράτος. Υπάρχει μια πραγματικότητα στην οποία καταλήγει, ως συμπέρασμα, κάθε άνθρωπος που έχει παρακολουθήσει τις σχέσεις των Σκοπίων με τα γειτονικά κράτη. Κατά τη διακυβέρνηση Γκρούεφσκι, οι σχέσεις της ΠΓΔΜ, είτε με την Ελλάδα είτε με τη Βουλγαρία, είναι σε χειρότερο σημείο από ό,τι ήταν την εποχή των προηγούμενων κυβερνήσεων στα Σκόπια. Αυτό σημαίνει ότι συνειδητά ακολουθείται πολιτική ιστορικής πρόκλησης έναντι των γειτονικών κρατών, η οποία -λογικά- οδηγεί στην πρακτική των κόκκινων γραμμών για την ένταξη της ΠΓΔΜ στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ. Και, συμπέρασματικά, μπορεί κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η εν λόγω κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται πραγματικά να γίνει το κράτος της μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Εάν αυτό αποτελεί στρατηγική μόνο του Πρωθυπουργού ή συνδυασμός κινήσεων με Σερβία και Ρωσία, αυτό πραγματικά απαιτεί βαθιά ανάλυση τόσο από την Ε.Ε., όσο και από το ΝΑΤΟ.

ΠΗΓΗ: Περιοδικό · ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ · Τεύχος Δεκεμβρίου 2012

Στη 2η φωτογραφία προεκλογική αφίσσα του Γκρούεφσκι. Πώς τό΄παθε και δεν ντύθηκε... Μέγας Αλέξανδρος!...